Ο Ρήγας και η εναντίον του προπαγάνδα

Για να δώσω μία μικρή συνέχεια- συνεισφορά στο πολύ ωραίο κείμενο του διαβασμένου φίλου Hades για το Ρήγα Φεραίο (1757- 1798) και στα διαφωτιστικότατα φροντιστήρια πραγματικότητας 1 και 2 του συνοδοιπόρου Zaphod παραθέτω τα εξής :

Ευτυχώς για την τύχη της επανάστασης του '21 (και ημών), το έργο και η πολιτική δράση του Ρήγα Φεραίου δεν πήγε στο βρόντο παρόλο που με τη σύλληψή του και τον τραγικό θάνατό του στα 1798, μετά από προδοσία (!!!) του Δημητρίου Οικονόμου, τόν εμπόδισαν ν' αναπτύξει ολόκληρο τό κολοσσιαίο πρόγραμμά του. Η δημεγερτική του επιρροή ήταν μεγάλη και όσο πρόλαβε, έσπειρε βαθιά τό σπόρο της ελευθερίας ξεσηκώνοντας όχι μόνο τους Έλληνες αλλά και ολόκληρη τη Βαλ­κανική :

"Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένοι και Ρωμιοί,
αράπηδες και άσπροι, με μιά κοινή ορμή,
για την Ελευθερίαν να ζώσωμεν σπαθί,
πως είμασθ' αντρειωμένοι, παντού να ξακουσθή",

Θούριος, στίχ. 45-48

γι' αυτό και η συντήρηση τον είχε επικηρύξει σαν τον υπ' αριθμό ένα εχθρό της. Θεωρείται πάντως αναμενόμενη αυτή η αντίδραση του Εκκλησιαστικού μηχανισμού σε οτιδήποτε αντιτίθονταν στην καθεστηκυία τάξη της Υψηλής Πύλης και στα κεκτημένα του κλήρου που ήταν όντως πολλά.

Τα γραπτά του Ρήγα λοιπόν, στρέφονταν κυρίως ενάντια στο φεουδαρχισμό και στον ανώτερο κλήρο, όπως άλλωστε και έργα των Χριστόδουλου Παμπλέκη του Ακαρνάνα που διώχθηκε και πέθανε αφορισμένος (!!!) στη Λειψία το 1793 και που το έργο του στο σύνολό του, είναι ένα ανελέητο μαστίγωμα του θεοκρατικού πνεύματος του, του μέγιστου Χριστόφορου Περραιβού και συντρόφου του Ρήγα, ο οποίος στο διάστημα 1798-1814 ήταν εγκατεστημένος στην Κέρκυρα ως δάσκαλος και εκεί τύπωσε και τα επαναστατικά τραγούδια του Ρήγα και αυτός όπως όλοι οι "αφορισμένοι" έτυχε παρόμοιας μεταχείρισης από τον ανώτερο κλήρο, "η Ελληνική Νομαρχία" (1806), "ο Ρωσαοαγγλογάλλος" (μεταξύ 1807 και 1810) κα. Κάνοντας μία παρένθεση να αναφέρω ότι από πολλούς θεωρείται ως συγγραφέας της "Ελληνικής Νομαρχίας" ο ίδιος ο Περραιβός διότι υπάρχει μεγάλη ομοιότητά της, με αυτές των κατηγοριών του Περραιβού εναντίον του Μητροπολίτη Άρτης Ιγνάτιου.

Ο Ρήγας θεωρείται πληγή για την ηρεμία την τάξη και την ασφάλεια που πρόσφερε η Υψηλή Πυλή και ο Σουλτάνος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι πριν ακόμα από το θάνατό του το Πατριαρχείο είχε επιβάλει λογοκρισία στα βιβλία του :

"ίνα μή εκ των δολίως εν αυτοίς γραφομένων προξενήται λύμη και κοινή βλάβη καί κατ' άμφω ζημία ψυχική καί σωματική. Επομένως, συνεχίζει τό πατριαχικό έγγραφο, δέον να ζητήσωμεν παρ' ενός εκάστου βιβλιοπώλου καθαράν καταγραφήν τών όσων βιβλίων έχει εκκλησιαστι­κών και ρωμαϊκών και τα οποία έχει του κάθε είδους και την επωνυμίαν των συγγραφέων αυτών καί χωρίς να ελλείπη ουδέ εν... Όσα δε εστίν αντιβαίνοντα εις τα των αμωρήτων ημών δόγματα κατά της επικρατούσης κραταιάς ταύτης βασιλείας (όσα χτυπού­σαν δηλαδή τους Τούρκους) νά αποδοκιμασθώσι και να σημανθώσιν εν καιρώ εν καταστίχω οπόσα και οποία είναι".

Δε έφτανε όμως μόνο αυτό; Φυσικά και όχι!

Καί μετά το θάνατό του το Πατριαρχείο κυνηγάει το Ρήγα και μέσα στον υγρό τάφο του στο Δούναβη. O Γρηγόριος ο Ε' ζητάει από δεσποτάδες να κατάσχουν όλα τα "διασπειρόμενα" αντίτυπα, έντυπα ή χειρόγραφα, με τίτλο "Νέα Πολιτική Διοίκησις", από τα χέρια του λαού :

"Δια της παρούσης ημετέρας πατριαρχικής επιστολής δηλοποιούμεν τή αρχιερωσύνη σου ότι συνέπεσεν εις χείρας ημών Σύνταγμα είς μίαν κόλλαν χαρτί μεγάλην, ολόκληρον εις απλήν φρασιν ρωμαϊκήν επιγραφομένην νέα πολιτική διοίκησις (...) και ανεμνήσθημεν του ποιμαντορικού χρέους. Και διά τούτο γράφομεν τη αρχιερωσύνη σου να επαγρυπνής εις όλα τα μέρη της επαρ­χίας σου με ακριβείς έρευνας και εξετάσεις (...) να συνάξης άπαν­τα τα διασπειρόμενα και να εξαποστείλης εις ημάς εν τάχει (...) Να μην παραπέση ουδέν τοιούτον σύνταγμα (...) ότι πλήρες υπάρχη σαθρότητος εκ των δολερών εννοιών τοις δόγμασι της ορθο­δόξου ημών πίστεως εναντιούμενον"

Κατηγορίες που μάλλον θα στηρίχθηκαν όχι στη εξέταση των κειμένων αλλά στη δυναμική που είχαν τα κείμενα για μια επαναστατική κίνηση με την έξαψη του φρονήματος από τον Θούριο και την Επαναστατική Προκήρυξη που συνοδεύει τα Δίκαια του Ανθρώπου και το Σύνταγμά του Ρήγα.

Εκτός των παραπάνω, ένας αχρείος (παρα)λόγιος, ο Μιχαήλ Περδικάρης (1766-1828), από τους πιο στυγνούς εχθρούς του διαφωτισμού ("ο κίνδυνος δεν προέρχεται απ’ τους Τούρκους ή από τις άθλιες κοινωνικές συνθήκες αλλά από το ασεβές μίασμα της γαλλικής φιλοσοφίας"), έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο σε αρχαΐζουσα γλώσσα με τον τίτλο "Κατά ψευδοφιλελλήνων" για να βρίσει νεκρό το μεγάλο αναγεννητή και διαφωτιστή του Έθνους :

"ήτον άσωτος και φαυλόβιος και φιλοκερδής κ' αισχροκερδής και φιλόδοξος", "το κίνημά του, ο σκοπός, ο τρόπος δεν ημπορούσε κατ' ουδένα τρόπον νά λάβη καλήν και ωφέλιμον έκβασιν".

Ακόμη, υποστήριζε πως οι Ελληνες με την μάθηση και με την θρησκεία μπορούν να : "κατορθώσουν πολύ και περισσότερον απ' ότι στοχάζεται να κατορθώση είς Ρήγας με τον άνομον Νόμον του", δηλαδή με την πολιτική και κοινωνική ελευθερία και την εφαρμογή του δημοκρατικού του πολιτεύματος. Μάλιστα, τόνιζε πως το Γένος θα μπορή να "ζή και υποκάτω εις την επιεικεστάτην των Οθωμανών Μοναρχίαν (;;;) σχεδόν ευτυχέστατον, αφού ζή με πολιτικήν αρμονίαν εις ευνομίαν, όσην ο αιών επιδέχεται".

Συν τοις άλλοις, κατηγορούσε τον Ρήγα ότι "έλαβε την φροντίδα να ελευθερώση την Ελλάδα, ν' ανατρέψη την θρησκείαν ως περιττήν, κατά μίμησιν της Γαλλίας, και να δώση εκείνους τους υψηλούς Νόμους, δια των οποίων η Ελλάς έμελλε να φθάση εις την πρώτην της εύκλειαν", θέση η οποία δε τεκμηριώνεται, πως τάχα δηλαδή ο Ρήγας ήταν ενάντια στην θρησκεία, αλλά απεναντίας (κι αυτό είναι το αστείο) διαπιστώνεται ότι ήταν πιστός. Που να μην ήταν δηλαδή! Αυτό ήταν και το "μίασμα" της Ελληνικής Επανάστασης ότι δηλαδή εμπνεόταν από το Γαλλικό Διαφωτισμό και φυσικά κάτι τέτοιο ήταν κολάσιμο σύμφωνα με την επίσημη Εκκλησία. Βλέπουμε επίσης, πως μοιάζουν όλα αυτά τα λιβελλογραφήματα και ακολουθούν διαχρονικά παρόμοιες μεθόδους για να στοχοποιήσουν, να κατασυκοφαντήσουν και να σπιλώσουν τους εχθρούς της συντήρησης.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή η προσπάθεια του σκοταδισμού, δε κατάφερε τελικά να σπιλώσει το όνομα του Ρήγα Φεραίου στο βάθος των χρόνων αλλά ούτε και να εμποδίσει τη διάδοση των εθνικών δημοκρατικών ιδεών που ενέπνευσαν αξιόλογα έργα που τα χρωστάμε στη σχολή του Ρήγα και τα οποία με τη σειρά τους πλούτισαν και ενδυνάμωσαν τη νεοελληνική αστική επαναστατική ιδεολογία με τις γνωστές εξελίξεις.

• Τάσου Βουρνά, "Ιστορία της Νεότερης και Σύγχρονης Ελλάδας" Τόμος Α', Αθήνα 1997.


• Μιχαήλ Περδικάρη, "Ρήγας ή κατά ψευδοφιλελλήνων", (1811), ανέκδοτο έργο εκδιδόμενο υπό Λέανδρου Βρανούση, [Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου, τόμ. 11, 1961], επανέκδοση Ακαδημίας Αθηνών, Κέντρου Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 1997.


• Σχετικά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Ρήγα : Ι. Μπολανάκη, «Η θρησκευτικότητα του Ρήγα Βελεστινλή», Υπέρεια, τόμ. 2, Πρακτικά Β' Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστινό-Ρήγας", Αθήνα 1994 και


• Δημ. Καραμπερόπουλου, «Ο επαναστάτης Ρήγας και η ορθόδοξη πίστη», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ.36, Λάρισα 1999, όπου καταχωρίζεται και η επιστολή του Γρηγορίου του Ε'.