«Η μεγαλύτερη τραγωδία σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας ίσως να είναι ο σφετερισμός της ηθικής από τη θρησκεία.»
—
Arthur C. Clarke (
Άρθουρ Κλάρκ) (1917-2008) Άγγλος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας
(Το βρήκα στον
Διαγόρα)
Ένα από τα θεωρούμενα μεγαλύτερα ατού της θρησκείας στον διάλογο είναι πως μας δίνει έναν τυφλοσούρτη του "τι είναι καλό". Είμαστε καλοί όταν ακολουθούμε τα ηθικά της διδαγματα ακόμα και όταν δεν είμαστε πιστοί του δόγματος. Από μικρός έβρισκα αυτήν την δικαιολογία κομματάκι ζαβή, μιας και είχα χόμπι να διαβάζω ιστορία ...από κούνια. Ούτε στην ιερά εξέταση έβρισκα κάτι το ηθικό, ούτε στο μισογυνισμό που έχουν όλες οι μεγάλες θρησκείες, ούτε και στον διαχωρισμό ανθρώπων σε πιστούς και απιστους. Παρόλ' αυτά κάθε θρησκεία εξακολουθεί να θεωρεί πως (πρέπει) να έχει τον πρώτο λόγο στο πως πρέπει να ζει κανείς και όχι μόνο αυτό, αλλά με το δικαίωμα της αλάθητης "θεοπνευστίας" έκαναν την όποια διαφωνούσα άποψη αυτόματα...κακή και καταδικαστέα.
Οι εκπρόσωποί της ηθικολογούν ασύστολα και χωρίς αιδώ παρόλο που πολλές φορές και οι ίδιοι δεν τηρούν αυτά που ευαγγελίζονται. Το θέμα όμως δεν είναι η όποια τιμιοτης μερικών ιερέων, αλλά με ποιο δικαίωμα θεωρούν πως μπορούν να μας κυρήττουν τον "ορθό λόγο", γιατί ο λόγος τους να θεωρείται έστω και δυνητικά ορθός. Αν δηλαδή όλοι οι ιερείς ήταν πανάγιοι και ενάρετοι σύμφωνα με τα στάνταρ τους έστω, θα είχαν κάποιο δικαίωμα παραπάνω στην γνώση του καλού και του κακού; Και που το βρήκαν; Μήπως η εκκλησιαστική ηθική, στην ιδεατή της μορφή είναι κατά κάτι "ανώτερη" από κάποια άλλη; Και που την βρήκαν την ηθική αυτή ρε παιδιά;
Σίγουρα όχι στις φιγούρες που αναφέρονται στην Παλαιά, στην Καινή Διαθήκη ή στο Κοράνι. Με τα δικά μας δεδομένα καμία από τις βιβλικές ή παραβιβλικές φιγούρες δεν φαντάζει ως απόλυτο ηθικό πρότυπο. Και πως να γίνει αυτό, όταν αυτές οι ιστορήσεις αναφέρονται σε άλλες κοινωνίες με άλλους θεσμούς και έθιμα. Το να προβάλλουμε την συμπεριφορά ενός αμόρφωτου βοσκού, νομαδα εκ πεποιθήσεως ή αναγκαιότητας, που έζησε πριν δύο και τρεις χιλιάδες χρόνια, σαν πρότυπο στην σημερινή βιομηχανοποιημένη κοινωνία είναι τουλάχιστον ανόητο. Και όμως αυτό γίνεται. (Προσοχή, ο γράφων δεν θεωρεί τα κείμενα αυτά ιστορικά με καμία δύναμη. Απλά αναφέρεται στα γεγονότα και στις φιγούρες, όπως θα αναφερόταν σε κάθε βιβλίο. Το πρόβλημα είναι πως μερικοί επιλέγουν να ζουν με τέτοιες αναφορές και μάλιστα ακολουθώντας τις κατα γράμμα)
Καμία τέτοια φιγούρα, όσο "αξιοσέβαστη" και να είναι δεν μπορεί να θεωρηθεί πρότυπο ηθικής. Ο Αβραάμ με την Σάρρα ήταν ετεροθαλή αδέλφια και δύο φορές o Aβρααμ της έκανε το νταβατζή για να κονομήσει ο ίδιος. Ο Ιακώβ κορόιδεψε αναίσχυντα τον πατέρα του για να φάει όλη την οικογενειακή περιουσία και να αφήσει τον αδελφό του στην απόξω. Οι βασιλιάδες του Ισραήλ τιμωρούνταν όταν δεν έσφαζαν αρκετούς εχθρούς. Ο Μωάμεθ σήμερα θα ήταν μπουζουριασμένος σε ένα κελί ως παιδεραστής. Ακόμα και η "άμωμη" φιγούρα του Ιησού έχει κάμποσα στίγματα, αν έχει όρεξη να ψάξει κανείς (αν ενδιαφέρεστε μπορεί να αφιερώσω ενα ποστ στο θέμα). Ακόμα και η "θυσία" στον σταυρό δεν έχει τίποτε παραπάνω από αυτήν την πράξη:
απεναντίας χάνει κιόλας, γιατί ο Ιησούς αναφέρεται πως δείλιασε προς στιγμήν, ενώ ο μοναχός που καίγεται ζωντανός δεν έπαιξε ούτε βλέφαρο.
Δεν επεκτείνομαι παραπέρα, παρόλο που υπάρχει κάμποση βιβλιογραφία γύρω από την "ηθική" αυτών των βιβλίων.
Το ζήτημα είναι πως η ηθική μας ΔΕΝ προέρχεται από τα βιβλία αυτά. Ακόμα και οι "εκπρόσωποι" αυτών ΔΕΝ ακολουθούν κατά γράμμα την ηθική που περιέχουν τα βιβλία, και ευτυχώς γιατί αν το έκαναν θα ζούσαμε σε ένα νέο Μεσαίωνα, ο οποίος μπορεί και να είναι στο δρόμο.
(δεν άντεξα στον πειρασμό. Στην συνέχεια του ποστ παραθέτω μερικά εδάφια σαν συμπλήρωμα. Σας παρακαλώ, εξηγήστε μου που στο καλό είναι σωστά και χρήσιμα σήμερα!)
10 Εντολές: Version 1: (οι πρώτες με τα "ου", "τίμα" κτλ. Δεν ηταν μόνο 10 και δεν τις έγραψε ο Θεός αλλά ο Μωυσής "κατ' υπαγόρευσιν")
- ουκ αναβηση εν αναβαθμισιν επι το θυσιαστηριον μου οπως αν μη αποκαλυψης την ασχημοσυνην σου επ αυτου (Έξοδος 20, 26)
- Όστις συνευρεθή με κτήνος, θέλει εξάπαντος θανατωθή. (Έξοδος 21, 18)
- Εάν βους κερατίση άνδρα ή γυναίκα, και αποθάνη, τότε ο βους θέλει λιθοβοληθή με λίθους και δεν θέλει τρώγεσθαι το κρέας αυτού· ο κύριος δε του βοός θέλει είσθαι αθώος. Εάν όμως ο βους ήτο κερατιστής από πρότερον, και έγεινε διαμαρτυρία εις τον κύριον αυτού και δεν εφύλαξεν αυτόν, εάν θανατώση άνδρα ή γυναίκα, ο βους θέλει λιθοβοληθή και ακόμη ο κύριος αυτού θέλει θανατωθή.
(Έξοδος 21,28-29)
Αργότερα γίνεται το επεισόδιο με το χρυσό μοσχάρι κτλ. O Μωυσής σπάει τις original πλάκες με τα πιο πάνω σοφά και προστάζει:
- και λεγει αυτοις ταδε λεγει κυριος ο θεος ισραηλ θεσθε εκαστος την εαυτου ρομφαιαν επι τον μηρον και διελθατε και ανακαμψατε απο πυλης επι πυλην δια της παρεμβολης και αποκτεινατε εκαστος τον αδελφον αυτου και εκαστος τον πλησιον αυτου και εκαστος τον εγγιστα αυτου και εποιησαν οι υιοι λευι καθα ελαλησεν αυτοις μωυσης και επεσαν εκ του λαου εν εκεινη τη ημερα εις τρισχιλιους ανδρας (Έξοδος 32, 27-28. Και μετά λέμε τους Ταλιμπαν βάρβαρους ε;)
Ακολουθεί update. 10 Εντολές: Version 1.1
- προσεχε συ παντα οσα εγω εντελλομαι σοι ιδου εγω εκβαλλω προ προσωπου υμων τον αμορραιον και χαναναιον και χετταιον και φερεζαιον και ευαιον και γεργεσαιον και ιεβουσαιον (σ. του z.: κοίτα ρε παιδί μου πόσο εύκολα γράφεται η γενοκτονία..."εκβάλλω" και καθάρισες!)
προσεχε σεαυτω μηποτε θης διαθηκην τοις εγκαθημενοις επι της γης εις ην εισπορευη εις αυτην μη σοι γενηται προσκομμα εν υμιν
τους βωμους αυτων καθελειτε και τας στηλας αυτων συντριψετε και τα αλση αυτων εκκοψετε και τα γλυπτα των θεων αυτων κατακαυσετε εν πυρι
ου γαρ μη προσκυνησητε θεω ετερω ο γαρ κυριος ο θεος ζηλωτον ονομα θεος ζηλωτης εστιν
μηποτε θης διαθηκην τοις εγκαθημενοις προς αλλοφυλους επι της γης και εκπορνευσωσιν οπισω των θεων αυτων και θυσωσι τοις θεοις αυτων και καλεσωσιν σε και φαγης των θυματων αυτων
και λαβης των θυγατερων αυτων τοις υιοις σου και των θυγατερων σου δως τοις υιοις αυτων και εκπορνευσωσιν αι θυγατερες σου οπισω των θεων αυτων και εκπορνευσωσιν τους υιους σου οπισω των θεων αυτων (Έξοδος 34, 11-16)
Έψαξα και βρήκα τον τελικό (και μοναδικό για την Π. Διαθήκη) Δεκάλογο σε περιληπτική μορφή
από τον Π (έχει και
εδώ ένα ωραίο μάζεμα περί του "ου φονεύσεις" ):
(Έξ.34:12-26):
A. Nα μην κάνετε ποτέ συνθήκη με λαούς στη γη των οποίων εισβάλλετε (σ. του z. Με τους γείτονες η προτροπή είναι να συνάψουν ειρήνη. Οι ντόπιοι της γης Χαναάν όμως πρεπει να εξαφανιστούν από το πρόσωπο της γης)
B. Nα καταστρέψετε τους βωμούς και όλα τα σχετικά άλλων θεών, γιατί ο Kύριος είναι θεός ζηλιάρης.
Γ. Ποτέ να μην παντρευτούν τα παιδιά σας με παιδιά αλλοφύλων.
Δ. Nα μη φτιάχνετε αγάλματα θεών.
E. Nα γιορτάζετε τα άζυμα.
ΣT. Nα μην παρουσιάζεστε μπροστά μου με άδεια χέρια: δικά μου όλα τα πρωτότοκα των ζώων.
Z. Aργία η εβδόμη ημέρα και ορισμένες άλλες γιορτές.
H. Nα παρουσιάζονται στον Kύριο όλοι οι άντρες τρεις φορές το χρόνο και ο Kύριος θα εκδιώξει τους άλλους λαούς.
Θ. Nα μη γίνεται θυσία αίματος μαζί με ζύμη.
I. Tα πρωτογεννήματα της γης να τα φέρνετε στον οίκο του Kυρίου και να μη μαγειρεύετε αρνί στο γάλα της μάνας του.
Δεν το κουράζω παραπέρα, καθώς έχω αναφερθεί και παλαιότερα και τα έχουν γράψει και άλλοι πολλοί. Η βιβλική νομοθεσία ήταν η νομοθεσία μιας κλίκας που είχε εξουσία και η οποία κουμάνταρε έναν κυνηγημένο, χωρίς πατρίδα και ελαφρώς αποκτηνωμένο λαό. Λογικό είναι. Κάτσε και συ στην έρημο πεντεξι χρόνια και τα ξαναλέμε. Οι πιο σοβαρές εντολές (πέρα των αυτονοήτων ου κλέψεις, ου φονεύσεις κτλ κτλ) είναι αυτές που αρχίζουν με την λέξη "τίμα". Κοινως υπάκουε.
Και ο "πατέρας" που οφείλουμε υπακοή δεν έχει την έννοια του σημερινού πατέρα αλλά αυτήν του αρχηγού της πατριάς - γενικευμένης και πολυμελούς οικογενειακής ομάδας. Όλες οι κοινωνίες των νομάδων της ερήμου σε τέτοιες πατριές ήταν βασισμένες (κάτι παρόμοιο έχουν σήμερα οι Αφγανοί (Ταλιμπανέζοι και μή) φύλαρχοι). Κοινώς, υπάκουε στην ανωθεν εξουσία, η οποία άνωθεν εξουσία είχε μεγαλώσει με μιαν άλφα ηθική και κοσμοθεωρία(τρέχα γύρευε τώρα) την οποία επιθυμούσε να διαιωνίσει μέσω των απογόνων της.
Η λογική ήταν πολύ απλή. Αφού (επι)ζήσαμε εμείς έτσι, το ίδιο θα δουλεύει και για τους απόγονους μας. Η βούληση των "πατερων" θα συνεχιστεί από τους απογόνους τους ακόμα και όταν αυτοί είναι στον τάφο. Θα ήταν ασέβεια προς το Θεό (δηλαδή την βούληση των προγόνων και των εξουσιαστικών γερόντων) η αλλαγή αυτών των νόμων. Αν δε οι παλαιότεροι έκαναν πράξεις αποτρόπαιες ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων, η εκλογίκευση τις έκανε θεάρεστες και παράδειγμα προς μίμηση, οι δε απόγονοι γινόντουσαν συνένοχοι και συνεχιστες για να μπορέσουν μετά να βρούν μια λογικοφανή εξήγηση.
Το κόλπο είναι συμπαγές γενικά και μπορεί να δουλεψει εσαεί σε μια κοινωνία που δεν αλλάζει. Σε μια κοινωνία όμως όπως η δική μας, της οποίας η ηθική δέχεται σαρωτικές και όχι σταδιακές αλλαγές, μεσω της πληροφορίας και της επιστήμης, η ηθική της εποχής του χαλκού ή έστω της αρχαίας Ρώμης δεν μπορεί με τίποτα να έχει πολλά κοινα στοιχεία πέρα από τα ακόμα αυτονόητα (ού έτσι, ού αλλιώς) που και σε αυτά αμα λάχει βάζουμε μπόλικο νερό μέσα.
Αυτός ο τρόπος σκέψης εκφράζεται από τους θρησκευτικούς νόμους και σήμερα. Η ηθικολογία και η συντηρητική λογική των παππούδων. (Και) Γι αυτό σε καθε καινοτομία και νεοτερισμό, η θρησκεία ήταν είναι και θα είναι κόντρα. Οι φύλαρχοι νομάδες που έκαναν τους νόμους αυτούς τους έκαναν με τους εξής στόχους:
1. Την διαιώνιση της εξουσίας τους μέσω της μη αλλαγής της κοινωνίας. Ακόμα και όταν επρόκειτο να αλλάξουν κοινωνία (από νομάδες να ζήσουν στις κατακτημένες πόλεις) κάποιοι νόμοι παράμειναν ίδιοι, κατι το οποίο είναι ελαφρώς κουλό μεν αλλά ενδεικτικό της νοοτροπίας. Είναι λογικό πχ στην έρημο να μην τρως χοιρινό γιατί χαλάει εύκολα και μπορεί να δηλήτηριαστείς, αλλά είναι παράλογο να συνεχίζεις να το ζητάς από αστους.2. Την εκμετάλευση των πιστων από την εξουσία ("και το λοιπον απο της θυσιας Ααρων και τοις υιοις αυτου αγιον των αγιων απο των θυσιων κυριου", Λευιτικόν 2,3 , "Και ο ιερέας θα καίει το λίπος επάνω στο θυσιαστήριο· το στήθος, όμως, θα είναι του Ααρών και των γιων του". Λευιτικον 7,31)
3. Την επιβίωση της ομάδας σε πολύ αντίξοες συνθήκες, κάτι που συνεπάγεται αυστηρούς, ενίοτε χαζούς και αναλυτικούς σε βαθμό αηδίας νόμους (πχ "ΚΑΙ ο Κύριος μίλησε στον Μωυσή, και στον Ααρών, λέγοντάς τους: Μιλήστε στους γιους Ισραήλ, λέγοντας: ΑΥΤΑ είναι τα ζώα, που θα τρώτε, από όλα τα κτήνη που είναι επάνω στη γη. Κάθε δίχηλο ανάμεσα στα κτήνη, που έχει πόδι σχισμένο, και αναμασάει, θα το τρώτε. Όμως, δεν θα τρώτε αυτά από εκείνα που αναμασούν ή από εκείνα που είναι δίχηλα· την καμήλα, επειδή αναμασάει μεν, όμως δεν είναι δίχηλη· είναι σε σας ακάθαρτη· και τον δασύποδα, επειδή, αναμασάει μεν, όμως δεν είναι δίχηλος· είναι σε σας ακάθαρτος· και τον λαγό, επειδή αναμασάει μεν, όμως δεν είναι δίχηλος· είναι σε σας ακάθαρτος· και το γουρούνι, επειδή, είναι μεν δίχηλο, και έχει το πόδι σχισμένο, όμως δεν αναμασάει· είναι σε σας ακάθαρτος· από το κρέας τους δεν θα τρώτε, και το ψοφίμι τους δεν θα το αγγίζετε· είναι σε σας ακάθαρτα." Λευιτικον 11, 1-8, και α δείτε και το Λευτικον 13, 1-59 καθώς και 14 , 1-57 (!) για οδηγίες πρόληψης και θεραπείας από λέπρα)
Σιγά το πρωτότυπο. Όλοι οι κυβερνώντες τα ίδια προσπαθούν να κάνουν, οι συνθήκες αλλάζουν και αυτές δημιουργούν τις αποχρώσεις.
Το κακό γίνεται όταν παγώνεις μια στιγμή της ιστορίας και έρχεσαι να την προβάλεις 3000 χρόνια μετά.Άρα αναγκαστικά οι πιστεύοντες αλλάζουν το νόημα ή παραλείπουν φράσεις από τα Κείμενα αυτά, με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν κάπως να εφαρμοστούν και σήμερα. Και με αυτόν τον τρόπο αυτοαναιρούνται γιατί αν θεωρείς κάποια πράγματα θεόπεμπτα, τα οποία όμως δεν έρχονται με λυσσάρι, και επιλέγεις ποιο από αυτά θα θέσεις σε ισχύ,
τότε είναι ο άνθρωπος αυτός που καθορίζει την τρέχουσα ηθική και όχι ο Θεός. Αυτό βεβαίως δεν θα μας πείραζε αν τα "σοφά και αλάθητα" βιβλία μπορούσαν να τεντωθούν όσο χρειάζεται. Το γαμώτο όμως είναι πως αυτοι οι αμόρφωτοι νομάδες δεν είχαν προβλέψει ούτε σχετικότητες, ούτε ηλιοκεντρισμό, ούτε δημοκρατίες και τέτοια κουλά, ούτε αμβλώσεις, ούτε ισότητα αντρών-γυναικών, ούτε καν την πιθανότητα οι "άλλοι" να μην είναι "αλλόφυλοι" αλλά απλά..άλλοι άνθρωποι, οπότε η δυνατότητα παραχάραξης του αρχικού νοήματος είναι ελαφρώς περιορισμένη με αποτέλεσμα ως επί το πλείστον, η θρησκευτική ηθικολογία να ξεπέφτει εύκολα σε μια μπουρδολογία άνευ προηγουμένου για κάποιον σύγχρονο άνθρωπο.
Πώς αλλιώς εξηγείται ακόμα
η αντίληψη της παπικής εκκλησίας για το προφυλακτικό; (Μην χαίρεστε και οι Ορθόδοξοι τα ίδια πιστεύουνε, αλλά πιο....διακριτικά)
Πως αλλιως εξηγείται ακόμα η πίστη σε μάγους και μάγισσες;
Πως αλλιώς ακόμα το προγαμιαίο σεξ θεωρείται βδέλυγμα σε πολλές κοινωνίες; (και μην πάμε στο ομοφυλοφιλικό γιατί θα πέσει το γέλιο της αρκούδας)
Πώς εξηγείται το κόλλημα των πολέμιων της έκτρωσης (οι γιατροί βαφτίζονται babykillers) στην "ψυχή" των "μωρών" (γονιμοποιημένων κυττάρων για να καταλαβαινόμαστε), την ίδια ώρα που πολλοί από αυτούς δεν έχουν κανένα πρόβλημα να σκοτώσουν μερικούς τέτοιους γιατρους για το καλό των υποτιθέμενων "ψυχών" αυτών των γονιμοποιημένων κυττάρων.
Συμπέρασμα: Η ηθική μας ΔΕΝ απορρέει από κανένα ιερό ή μη βιβλιο αλλά είναι αποτέλεσμα διαφορων κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων (εύκολο πχ. αν η πληθυσμιακή αναλογία ανδρών-γυναικών δεν ήταν περίπου 1-1 αλλά 1-10 (ή ανάποδα) η μονογαμία δεν θα μπορούσε να σταθεί πουθενά). Τα ιερά βιβλία μεσα στις αντιφάσεις και την πολυλογία τους έχουν ψήγματα που μπορούν να σταθούν και σήμερα, αν τα απομονωσουμε από τα υπόλοιπα με κάποιο αυθαίρετο δικαίωμα επιλογής όσων ανταποκρίνονται μερικώς στα σημερινά πρότυπα, αλλα η ίδια η πίστη αφαιρεί το δικαίωμα επιλογής (που κάνουμε όμως!) μιας και το Βιβλίο είναι ΟΛΟ θεόπνευστο!!! Κοινως βραστα!
Αυτά με το δικαίωμα των ιερέων να ηθικολογούν και το δικαίωμα της όποιας εκκλησίας να το παίζει θεματοφύλακας των αξιών μας. Το επόμενο επιχείρημα είναι πως "
αν δεν υπήρχε Θεός και θρησκεία δεν θα είχαμε λόγο να είμαστε καλοί στον άλλο". Εδώ όμως πρέπει να πιάσουμε χαρτί και μολύβι γιατί το θέμα είναι σοβαρό και η παρανόηση σοβαροτερη.
0. Θα το ξέχναγα! Οι περισσότεροι από τους "πιστούς" δεν έχουν κάν διαβάσει τα κείμενα τα οποία θεωρούν ως ιερά και απαυγασμα ηθικής! Οι λόγοι του κάθε τράγου και οι ταινίες γύρω από αυτά είναι αυτό που ξέρουν οι περισσότεροι. Οι Μωαμεθανοί που ομολογουμένως διαβάζουν το Κοράνι ισως και γι αυτό να έχουν μια παραπάνω ακραία τάση...
1. Έδειξα νομίζω αρκετά πειστηκά πως η "καλοσύνη" δεν ξεχειλίζει έτσι a priori σε καμία θρησκεία. Αν νομίζετε πως έβαλα εδάφια από την Π. Διαθήκη γιατί μόνο αυτά παίζουν κάνετε λάθος, απλά δεν θέλω να βγει το ποστ 300 σελίδες.
2. Σε κάθε θρησκεία, όπως και σε κάθε κοινωνία το "καλός" έχει να κάνει με την ημέτερη ομάδα και όχι γενικά. Αυτή είναι η έννοια του "πλησίον" και δεν πα να τραβάνε τα βυζιά τους όλοι οι θεολόγοι μαζί. Απλά ο Χριστός εμπλούτισε τον "πλησίον"
από τον Εβραίο του κράτος της Ιερουσαλήμ στον Εβραίο και της Σαμάρειας (εδώ για όποιον ενδιαφέρεται υπάρχει ολόκληρη ιστορία από πίσω) και μέχρι εκεί. Ακόμα και ο διεθνιστής Παύλος ασχολούνταν με τους δικούς του και όχι με όλο το Σύμπαν (θυμηθείτε τον Μπους και την κάργα θεϊστική του ρητορική περί "άξονα του κακού", όπου κακό ήταν τελικά οι....άλλοι). Γι αυτό και οι πρώτοι βίαιοι εκχριστιανισμοί γίνονταν με απειλη θανάτου. Μόλις κάποιος "έμπαινε" στην ομάδα δεν υπήρχε λόγος να θανατωθεί. Όσοι αρνιούνταν τους έτρωγε το μαύρο σκοτάδι. Η πρωτοτυπία πως "όλοι" οι άνθρωποι αξίζουν και είναι ισότιμοι ΔΕΝ είναι χριστιανική αλλά μάλλον προϊον του Διαφωτισμού, ίσως και ακόμα αργότερα μιας και συμπαγείς πληθυσμιακές ομάδες όπως οι νέγροι ή οι Aboriginals θεωρήθηκαν....άνθρωποι πολύ πρόσφατα. Ακόμα και οι Έλληνες που ήταν πολλά χρόνια μπροστά από τους υπόλοιπους, μπορεί να θεωρούσαν ντροπή να έχουν δούλο Έλληνα, αλλά όχι βάρβαρο. Αυτό που έφερε τελικά την συνειδητοποίηση (σε όσους την έφερε) αυτή δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ο συγχρωτισμός πολλών διαφορετικών ομάδων στο ίδιο χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα και η βελτίωση της παρεχόμενης πληροφόρησης. Όταν βλέπεις πως και ο άλλος κάνει πάνω κάτω τα ίδια με σένα, τότε το λογικό επακόλουθο είναι να τον θεωρείς ίδιο με σένα. Πριν 200 χρόνια αν σου έλεγε κάποιος να δώσεις λεφτά για να βοηθήσεις κάτι κίτρινους που τους έφαγε ένα μεγάλο κύμα θα τον έστελνες γραμμή στον γιατρό.
3 . Η ευκολία που έχουν οι ζηλωτές κάποιας θρησκείας να σκοτώσουν τον "άπιστο", τον "αλλόφυλο", τον "ξένο" ή να του φερθούν γενικότερα με "μή καλό" τρόπο δεν είναι νομίζω κάτι καινούργιο στον αναγνώστη. Και μην ακούσω τις παραδοσιακές πίπες πως "αυτοί δεν ήταν γνήσιοι" και τέτοια κουλά. Μια χαρά γνήσιοι ήταν και έκαναν ότι νόμιζαν σωστό. Οι πρώτοι αρχηγοί του Ισλάμ, οι σταυροφόροι, οι ιεροεξεταστές, οι μισοί τουλάχιστον Ρεπουμπλικάνοι εν Αμέρικα, οι Ταλιμπάν, οι έχοντες ακόμα το λιθοβολισμό ως ποινή σε βιασμένες κοπέλες(!), βαθιά μέσα τους ήταν και είναι πεισμένοι πως αυτό που κάνουν είναι το σωστό και πως θα επιβραβευτούν για την πράξη τους αυτή. Αλλιώς με καμία δύναμη ο άλλος, πχ φοιτητής στο Λονδίνο και μη έχων καμία σχέση με κατακτήσεις ,υποδουλους γονεις και τα τοιαυτα, δεν ζώνεται μια μαούνα εκρηκτικά και πάει να τιναχτεί στον αέρα μαζί με άλλους 50. Δεν ξέρω αν το έργο των πιστών αυτών είναι "θεάρεστο" αλλά ξέρω πως δεν μπορεί να θεωρηθεί "καλό" με τα δικά μας δεδομένα, αν και μπορεί να γίνει κατανοητό κάτω από μια καλή πολιτική/κοινωνική ανάλυση.
4. (Να πιάσουμε και το εξελικτικό του πράγματος).
Γιατι είμαστε καλοί στον άλλο (όχι πάντα, αλλά λέμε τώρα)
; Και γιατί δεχόμαστε πολλές φορές να εκτεθούμε σε παράλογους κινδύνους είτε για χάρη κάποιων άλλων είτε έτσι (όπως πχ σε έναν πολεμο ή σε κάτι παντελώς ανούσιο όπως οι καβγάδες χουλιγκάνων); Αν παρατηρήσουμε τα ζώα που ζουν σε ομάδες ειναι εύκολο να δούμε πως έχουν καθορισμένους ρόλους μέσα στην ομάδα τους. Υπάρχουν κάποιοι που κινδυνεύουν πιο πολύ από τους άλλους καθώς στέκονται βιγλάτορες (άρα πρώτοι στόχοι) όταν τρώει η αγέλη. Η δε προσωπική έκθεση στον κίνδυνο γενικά εκτιμαται, όταν δεν γίνεται χωρίς λόγο (συνήθως οι εκτιθέμενοι σε περιττούς (δηλ χωρίς κάποιον λόγο) κινδύνους τελειώνουν γρήγορα μέσω της φυσικής επιλογής). Τα αρσενικά πχ συνήθως προσπαθούν να τραβήξουν τα θηλυκά με διάφορους τρόπους, οι οποίοι όμως μπορεί να είναι επικίνδυνοι (έως αυτοκτονικοί) για την επιβίωση τους όπως πχ εδώ:
Πολλά αρσενικά παγώνια έχουν τόσο μεγάλη ουρά που δεν μπορούννα πετάξουν εύκολα με αποτέλεσμα να γίνονται ευκολότερη βορά στα αρπακτικά
Η απάντηση είναι πως γενικά ο αλτρουισμός και το θάρρος, η αψήφιση του κινδυνου για κάποιο "στόχο" είναι υποπροϊοντα της εξέλιξης καθώς αποτελούν καλή γενετική διαφήμιση για τον έχοντα (αυτό το είχαμε και ως παιδικές παρέες. Το ποιος ήταν πιο μάγκας φαινόταν αν "κώλωνε" να κάνει μια χαζομάρα - εμπνευση της στιγμής, όπως πχ να πάει να βουτήξει παγωτά από το περίπτερο) και χρησίμευε σαν άμεση αναγνώριση της αξίας του από την αγέλη (=>και το παρόν ή μελλοντικό αντικείμενο του πόθου). Σε ανθρώπινες κοινωνίες το εύκολο παράδειγμα είναι οι ινδιάνικες, όπου ο αρχηγός τους κατά κανόνα ήταν ο φτωχότερος της ομάδας μιας και υποχρεούνταν να δίνει στον καθένα ό,τι του ζητούσε από τα πράγματά του (υποχρεωτικός αλτρουισμός της εξουσίας. Καθόλου κακή ιδέα). Σε σχεδόν όλες τις παλαιότερες κοινωνίες ο αρχηγός σχεδόν πάντα ήταν αρχηγός- πολεμιστής, στο πεδίο της μάχης και όχι στα μετόπισθεν
5. Γενικότερα το όλο πλαίσιο "φοβάμαι τις μεταθανάτιες συνέπειες γι αυτό είμαι καλός" μου κάνει λίγο υποκρισία. Κατά βάθος είσαι κακός αλλά είναι ο φόβος που σε συγκρατεί και όχι η καλοσύνη σου. Ο πιστός με αυτο το επιχείρημα γίνεται ένας μπαγαπόντης Χατζηαβάτης, ένας δειλός υποκριτής και όχι φορέας καλοσύνης. Και όχι μόνο αυτό, αλλά αρνείται και στους υπόλοιπους το να είναι καλοί επειδή απλά έτσι θέλουν. Εκεί έρχεται και το αξίωμα των μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών πως οι άνθρωποι γεννιούνται "εκ φύσεως" αμαρτωλοί.
6. Η απάντηση κατ' εμέ είναι πολύ πιο απλη. Είμαστε, όταν είμαστε τέλος πάντων, καλοί με τους γύρω μας όχι από κάποια θεϊκή επιταγή αλλά επειδή έχουμε τέτοιο γενετικό hardware και κοινωνικό software. Όσα άτομα ή κοινωνίες/ομάδες δεν βασίστηκαν σε αυτά συνήθως εξαλείφθηκαν γρήγορα, πάλι μέσω της φυσικής επιλογής. Η ίδια η σύσταση μιας ομάδας-αγέλης απαιτεί κάποιο μίνιμουμ βαθμο συνεργατικότητας και αλτρουισμού για να λειτουργήσει, ακόμα και όταν υπάρχουν έντονες εξουσιαστικές δομές και τάσεις. Οι θρησκευτικοί νόμοι δεν έκαναν τίποτε άλλο παρά να ντύσουν με θεϊκό ένδυμα αυτά τα προφανή, γιατί πάντα και σε κάθε κοινωνία θα υπάρχει κάποιος που θα θέλει να υπερβεί τις υπάρχουσες δομές προς ιδίον όφελος. Ακόμα και στα ζώα ο εκάστοτε ωμέγα της αγέλης κοιτάζει πως και πως να αλλάξει κατηγορία. (ορίστε και ένα πολύ καλό εδάφιο για να μην λέτε πως γκρινιάζω συνέχεια: "Όταν θερίζεις τον θερισμό σου στο χωράφι σου, και λησμονήσεις κάποιο χειρόβολο στο χωράφι, δεν θα γυρίσεις για να το πάρεις· θα είναι για τον ξένο, για τον ορφανό και για τη χήρα· για να σε ευλογεί ο Κύριος ο Θεός σου σε όλα τα έργα των χεριών σου.", Δευτερονόμιον 24, 19. Παρόμοιο έθιμο είχαν και οι αρχαίοι Αθηναίοι. Μετα τους θεριστές, ό,τι έπεφτε ή έμενε το μάζευε η φτωχολογιά)
Η ερώτηση είναι αν τώρα χρειαζόμαστε όλο αυτό το παραμύθι, το οποίο δίνει υπερβολική δύναμη και εξουσία σε κάποιους, για να βαπτίσουμε τα προφανή με το όνομά τους.
love&kisses
zaphod
Υ.Γ. Α, στην γενική φιλοσοφική ερώτηση "τι είναι καλό" νομίζω πως τελικά η απάντηση είναι απλή. Αυτό που βοηθά συνολικά και μακροπρόθεσμα στην μακροημέρευση της όποιας ομάδας
