Ομφαλοσκοπησις

Στο προ-προηγούμενο είχα δείξει ένα μερος της σύγχυσης που επικρατει στην Ελληνική (και όχι μονο τελικα) δεξιά που ακροβατεί μεταξύ του "εθνικου-πατριωτικου" μοντελου, του "(νεο)φιλελευθερου", της "επάρατης αριστεράς" και της γαμημένης πραγματικότητας. Το δε φιλελευθερο μοντέλο στο μυαλο μου, όσο περνάει ο καιρός όλο και περισσότερο, ταιριάζει με επιστροφη σε φεουδαρχικά μοντέλα.

Η ιστορική εμπειρία μπορεί να μας πείσει γι αυτό. Στην Κεντρική Ευρώπη πχ (που έχουμε τα παλαιότερα μοντέλα δυτικών εθνικών κρατών) τα σύμβολα του κράτους (και του μετέπειτα εθνους) όπως ο Βασιλιας, οι νόμοι του και ενίοτε οι δημοκρατίες έγιναν κόντρα στην προυπάρχουσα φεουδαρχία η οποία είχε το μονοπώλιο της γης και των φόρων. Η κεντρικοποιημένη διοικηση που έφερε η τότε αναγκαιότητα (σταυροφορίες, επιδρομες "βαρβαρων") κτλ ζητούσε χρήμα, το έπαιρνε απο το πόπολο και τους εμπόρους με αντάλλαγμα όμως τον περιορισμό της ασυδοσίας των φεουδαρχών. Πως έγινε αυτό; μα σαφέστατα με την επιβολή νόμων και κανονισμών, τους οποίους επέβαλε το κράτος (ο βασιλιας κτλ) και τα κανόνια του (η Γαλ. Επανάσταση πχ ξεκίνησε αρχικά κόντρα στους φεουδάρχες και όχι στον βασιλιά. Οταν εκείνος διάλεξε λάθος πλευρά τον πήρε η μπάλα. Και το έχω ξαναγράψει πως και εδώ κάτι παρόμοιο έγινε το '21, απλά εδώ ο Σουλτάνος ηταν αξιωματικά με το μέρος των προυχόντων). Από τότε οι φεουδάρχες δεν έπαψαν να ζητάνε μείωση της ισχύος και του εύρους των νόμων και των κανόνων. Αλλά αν μειωθεί η ισχύς των νόμων και των "κοινωνικών συμφωνιών" ειναι λογικό να υποθέσουμε πως τελικά στα αντιπαλομενα-διαλεγομενα μερα θα επικρατήσει ο ισχυρότερος που δεν ειναι αλλος απο τον ραντιέρη-φεουδάρχη wannabe.

Οταν λοιπον κάποιοι ζητάνε μειωση του κράτους, έτσι γενικώς-γενικά, στην ουσία δεν ζητάνε κάτι άλλο από την απαξίωση-μείωση του εθνοκρατικού μοντέλου, το οποίο τελικά θα οδηγήσει, όχι στην εναλλακτική της "ελευθερίας" (ειχαμε και απο χτες; Ασε που η εδώ κοινωνία δεν ειναι αμερικάνικη στην αντίληψη. Ουτε οι αμερικανοι πλεον δεν ειναι...αμερικάνοι σε αυτην την αντιληψη), αλλά στην επανεμφάνιση της φεουδαρχίας, ιδιότυπης, εκσυχγρονισμένης αλλά φεουδαρχίας.

Θα συνέχιζα και άλλο, αλλά δεν χρειάζεται. Αποσύρω από το χρονοντούλαπο ένα άρθρο του techie το οποιο και αναδημοσιεύω. Γραφτηκε με αφορμή την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της Αννουλας του χιονιά, αλλά το περιγραφικό μέρος στέκει από μόνο του γενικά (τονισμοι, σχολια οπου θεωρώ πως χρειαζεται):

Δύο λύκοι κι ένα πρόβατο.

Η συμφωνία με τον διάβολο ήταν σχετικά απλή. Εσείς, η μεσαία τάξη, οι ευπρεπείς πολίτες, δεν έχετε ανάγκη το κράτος. Αλλά εσείς είστε αυτοί που το θρέφετε με τους φόρους σας. Για ποιο λόγο χρειάζεστε ένα κράτος που δεν έχετε ανάγκη? Όταν η θάτσερ έλεγε πως δεν υπάρχει κοινωνία, απευθυνόταν ακριβώς σε αυτή τη μεσαία τάξη. Όλοι είμαστε υποκείμενα που ενδιαφερόμαστε για το προσωπικό μας συμφέρον. Γιατί να τρέφετε τους ανθρακορύχους και τους αγρότες? Γιατί να πληρώνετε με τους φόρους σας, όλους αυτούς τους φτωχούς, τους άνεργους τεμπέληδες? Τι το χρειάζεστε εσείς το δημόσιο δωρεάν σύστημα υγείας? Τη δωρεάν παιδεία? Αφού μπορείτε μόνοι σας να αγοράσετε πολύ καλύτερες υπηρεσίες υγείας και παιδείας. Έτσι κι αλλιώς μέχρι τώρα εσείς το πληρώνατε. Ας αποκλείσουμε τους τεμπέληδες και τους αργόσχολους. Τους μετανάστες και όσους δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του συστήματος. Ας γίνετε εσείς κύριοι των χρημάτων σας κι όχι κάποιος απρόσωπος καρεκλοκένταυρος γραφειοκράτης.(η ιστορία και η αφηγηση δεν αλλάζει κατά τα φαινομενα. παραμυθιαζόμαστε με το βραχυπρόθεσμο "ταξικο" και προσωπικο κερδος υποσκάπροντας το συνολικό ταξικο μελλον μας. Τρανοτερο εγχώριο παράδειγμα από την εθελούσια στον ΟΤΕ (χρυσοπληρωμενη αποχωρηση-βουλιαγμα ταμειων και ταυτόχρονα χαντάκωμα των επόμενων εργαζόμενων) δεν μπορώ να σκεφτώ)

Και σε γενικές γραμμές δούλεψε. Διότι το σχέδιο στόχευε στην απληστία των ανθρώπων. Και το καλύτερο. Τη βρομοδουλειά δεν θα αναλάμβανε να την κάνει η μεσαία τάξη που είναι γνωστό πως έχει ευαισθησίες, ταίζει πεινασμένα παιδάκια στην αφρική και διατηρεί μία φαντασίωση ηθικής. Δεν θα αναλάμβανε να την κάνει ούτε το κράτος, που δεν μπορούσε να γίνει ανήθικο ή σκληρό απέναντι στους ψηφοφόρους του. Οι ιδιώτες όμως δεν χρειάζεται να είναι ούτε δίκαιοι, ούτε ιδιαίτερα αρεστοί. Η περιβόητη κοινωνική ευθύνη που τους επιρρίπτουν οι πολίτες είναι σαφώς μικρότερη και ελαφρύτερη. Αφήστε δε που όλοι τελικά μπορούν να κατηγορήσουν τους σκληρούς νόμους της αγοράς, εκμεταλλευόμενοι την παλιά συγγένεια μεταξύ των φυσικών και πολιτικών φιλοσόφων. Έτσι οι νόμοι τις αγοράς γίνονται απαράβατοι και νομοτελειακοί, όπως ο νόμος της βαρύτητας. Αψηφώντας φυσικά εκείνη τη μικρή λεπτομέρεια που λέει πως ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης μπορεί να είναι απαράβατος, αλλά τους κανόνες τους φτιάχνουν οι άνθρωποι. Άρα στην οικονομία το μήλο θα πέσει στο κεφάλι σου, αλλά οι ανθρώπινοι κανόνες καθορίζουν τον τρόπο και την διαδρομή που θα πέσει, εάν θα πάρει 19%ΦΠΑ, εάν θα δώσει x ή 2x κέρδη.

Με αυτό το μικρό τέχνασμα άρχισαν να μοιράζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και τη λογική της αγοράς βασικές υπηρεσίες που χρειάζονται οι πολίτες, προκειμένου να ξαναμοιραστεί η πίτα. Από τη μία οι φόροι άρχισαν να μειώνονται, από την άλλη η ακόμα πιο εύρωστη μεσαία τάξη θα μπορούσε να αγοράζει της ιδιωτικές πια υπηρεσίες. Συγχρόνως δημιουργήθηκαν και μερικά μυθεύματα για το πόσο σπάταλο είναι το κράτος, ενώ αντίθετα πόσο αποδοτικός ήταν ο ιδιωτικός τομέας. Έτσι υποτίθεται ο πλούτος θα αυξανόταν για όλους από το πουθενά. Οι ευκαιρίες πλουτισμού για την ελιτ θα γίνονταν περισσότερες και από την πίτα θα έτρωγε και η μεσαία τάξη. Οι φτωχοί θα τα έβγαζαν πέρα αλλά έπρεπε να παλέψουν αντί να τεμπελιάζουν. Όλα ήταν ανθηρά και για μια ακόμα φορά ανακαλύφθηκε στην ιστορία το αεικίνητο που θα επέτρεπε να πάρεις κάτι από το τίποτα. Ή έτσι νόμιζαν.

Η Φάκα

Διότι αυτό που δεν κατάλαβε η μεσαία τάξη μέσα στην αυταρέσκεια που την περιέβαλλε (μιλάμε άλλωστε για το καμάρι του δυτικού κόσμου), είναι πως χωρίς εκείνες τις “δωρεάν” υπηρεσίες του κράτους, η ζωή της θα γινόταν τόσο ακριβή που θα σταματούσε να ανήκει στο ίδιο κοινωνικό φιλέτο (εμ το είδες το τυρί, την φάκα όμως;). Κι αυτό διότι η εξάπλωση των “ευπρεπών” τάξεων, τόσο πριν όσο και μετά τον πόλεμο βασίστηκε περισσότερο στη μείωση του κόστους των “ευπρεπών” αγαθών, μέσω της τεχνολογίας, παρά στην αύξηση του πλούτου. Τα αντικείμενα όταν πέρασαν στη μαζική παραγωγή, έγιναν πιο “ψεύτικα” όπως έβαζε ο Τσάντλερ έναν παλιό βιομήχανο να λέει. Το πιάνο με ουρά αντικαταστάθηκε από το όρθιο πιάνο και μετά από το sampler. Αυτό φυσικά δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, αλλά μας περιγράφει πως η νέα μεταπολεμική μεσαία τάξη δεν είχε οικονομικά τη χαώδη απόσταση με τις φτωχές τάξεις, που υπήρχε πριν το 1900. Άρα η αφαίρεση ή συρρίκνωση κάποιων “δωρεάν” παροχών από το κράτος, όπως η παιδεία, η υγεία και οι συντάξεις, είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στα οικονομικά τους από όσο φαντασιώνονταν οι ίδιοι και απόστασή τους από τη “φτώχια” δεν ήταν τόσο μεγάλη.

Η ανιψούλα μου που είναι αμερικανάκι και σπουδάζει στο Μέιν πληρώνει για δίδακτρα χρήματα που η μητέρα της μάζευε για 20 χρόνια. Συγχρόνως έπρεπε να πληρώνει για την περίθαλψη, τις δόσεις του σπιτιού και τη σύνταξή της. Δεν ζούνε μια άσχημη ζωή, αλλά η θέση τους είναι πολύ επισφαλής σε περίπτωση που η Ελίζαμπεθ χάσει τη δουλειά της. Αυτή την παγίδα η μεσαία τάξη άρχισε να την αντιλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια που τα πράγματα αρχίζουν και σφίγγουν στην ευρώπη (γιατί πλέον το να βρει κάποιος δουλειά- οποιαδήποτε δουλειά- η οποία θα μπορεί να τον συντηρήσει δεν είναι πλέον αυτονόητο ούτε στους αστούς της Αμερικής. η δε παλαιά αφήγηση πως στην αμερική ο καθένας ειναι υπευθυνος για τις πράξεις του, το american dream, κτλ κτλ δειχνει να ψοφάει την στιγμή που ακόμα και οι ρεπουμπλικάνοι κατηγορούν εναν πετυχημένο επιχειρηματία του "παλαιού" μοντέλου για τις πρακτικές του. ) . Αλλά οι τροχοί έχουν μπει σε κίνηση, η πολιτική τάξη έχει πάρει μια τροχιά, τα επιχειρήματα είναι πια δεδομένα και νομοτελειακά.

Αν κάτι καταλαβαίνουν τώρα όλοι με τη συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16, είναι τα έξυπνα λόγια του Μπένζαμιν Φράνκλιν. “Δημοκρατία είναι δύο λύκοι και ένα πρόβατο που συζητούν τι θα φάνε το μεσημέρι”. Με αυτό δεν θέλω να υπερασπιστώ το προβληματικό, αναξιοκρατικό και υποχρηματοδοτούμενο (δαπάνες για την έρευνα 0,65% στην ελλάδα σε σχέση με 1.95% στην ΕΕ των 25), σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης(ουτε και το παμφαγο γραφειοκρατικο μορφωμα που καλούμε κράτος στην Ελλάδα φαντάζομαι). Αλλά το νέο προτεινόμενο σύστημα, θέλει απλά να μοιράσει την ήδη μικρή πίτα σε όλους εξίσου ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, απαξιώνοντας έτσι τους δημόσιους που θα έχουν ακόμα λιγότερα χρήματα την ίδια στιγμή που οι ιδιωτικοί θα χρηματοδοτούνται και από τους φοιτητές τους (αύξηση ιδιωτικής δαπάνης). Εκτός δηλαδή εάν για να καλύψουν τα έξοδα τους τα δημόσια πανεπιστήμια, θα πρέπει να αρχίσουν να δημοσιεύουν πληρωμένες έρευνες σε επιστημονικά παιδεία όπως “πως δεν αλλάζει το κλίμα του πλανήτη”, “το κάπνισμα βλάπτει λιγότερο από τα σωματίδια σκόνης” κλπ

Το ιδιωτικό και το δημόσιο. Η περίπτωση της υγείας.

Δεδομένα!

Οι χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης διαθέτουν σε γενικές γραμμές ένα ανεπτυγμένο σύστημα δημόσιας υγείας. Οι ΗΠΑ από την άλλη διαθέτουν ένα ιδιωτικό σύστημα υγείας και μάλιστα ξοδεύουν σαν σύνολο (ιδιωτική και δημόσια δαπάνη) πολύ περισσότερα χρήματα (15%του ΑΕΠ 2002, έναντι 8,7% η ΕΕ). Εάν μάλιστα δούμε το ποσό σε δολάρια ανά κάτοικο, οι ΗΠΑ ξοδεύουν διπλάσια χρήματα από όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του ΟΑΣΑ. Σύμφωνα με τη θεολογία της αγοράς, που κατακεραυνώνει το δημόσιο και εκθειάζει το ιδιωτικό, στις ΗΠΑ οι άνθρωποι θα πρέπει να ανταγωνίζονται τους Χαιλάντερς. Κι όμως αυτή η μεγαλύτερη δαπάνη δεν μεταφράζεται σε καλύτερο προσδόκιμο ζωής (74.8 έτη για άνδρες και 81.1 για γυναίκες στην ΕΕ των 25 έναντι 74.1 και 79.7 στις ΗΠΑ). Σαν να μην έφτανε αυτό, η θνησιμότητα των βρεφών πλησιάζει στο εντυπωσιακό 7.2 ανα χίλια, όταν καμία ανεπτυγμένη χώρα δεν πλησιάζει αυτό το νούμερο. Ακόμα και η φτωχή Κούβα του εμπάργκο έχει 6.45. Και μη ρωτήσετε καν πόσα νεκρά μαύρα βρέφη αντιστοιχούν στην πολιτεία της Αλαμπάμα. Ρωτήσατε? Καλά 16, αλλά το ιδιωτικό σύστημα είναι δεδομένο ότι δεν ενδιαφέρεται για φτωχά μαύρα μωρά. Όπως φυσικά και για όλους εκείνους με αναπηρίες, καθώς στις ΗΠΑ διαθέτουν το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής στον ανεπτυγμένο κόσμο μετά τη Δανία (?).

Κι όσο για την αποδοτικότητα του ιδιωτικού συστήματος, έναντι του σπάταλου δημοσίου? Η δαπάνη για έξοδα διοίκησης του συστήματος υγείας στις ΗΠΑ βρίσκεται μεταξύ 19% και 24% της συνολικής δαπάνης, με πρωταθλητές στα έξοδα διοίκησης τα ιδιωτικά κερδοσκοπικά νοσοκομεία 34%, έναντι 24,5% για τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά και 22,9% για τα δημόσια.

(Δηλαδής η γραφειοκρατία, η μονοπώληση των χρημάτων από κάποιες χαρτογιακάδικες ελιτ δεν ειναι προφανώς κρατική ιδιαιτερότητα, αλλά χαρακτηριστικό των χαρτογιακάδων κτλ κτλ. Μπορώ να το προχωρήσω λέγοντας πως όσο περισσότερους μανατζαρέους, HR ειδικους κτλ έχει ένα οποιοδήποτε σύστημα τόσο περισσότερο θα στοιχίζει τελικά)

Καθώς λοιπόν μετά τις εκλογές θα ανοίξει το ασφαλιστικό και οι υπηρεσίες υγείας, και καθώς οι ιδιωτικές ασφαλιστικές ήδη ακονίζουν τα μαχαίρια τους, θυμηθείτε αυτά τα νούμερα την επόμενη φορά που κάποιος θα εκθειάσει τον ιδιωτικό τομέα με περίσσια θεολογική σιγουριά.

Επιμύθιο.

Μια γερμανική γελοιογραφία, έδειχνε το καράβι γερμανία. Στις δύο άκρες ήταν οι φτωχοί και οι πλούσιοι και στη μέση μια πολυπληθής μεσαία τάξη. Στο επόμενο σκίτσο το καράβι έχει γύρει και βυθιζόταν, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της μεσαίας τάξης γλιστρούσε προς τους φτωχούς που πνίγονταν, ενώ κανα-δυό γαντζώνονταν στους πλούσιους. Η δημοκρατία μας πλησιάζει πολύ την εικόνα του Φράνκλιν με τους δύο λύκους που προσπαθούν να εξηγήσουν στο πρόβατο πόσο σκληρή είναι η ζωή και πώς η φύση λέει ότι πρέπει να γίνεις ψητό. Ο Φράνκλιν είχε λύση. Δεν θα την αναφέρω, διότι οι καιροί είναι πονηροί, η τρομοκράτες καραδοκούν και κυκλοφορούν εισαγγελείς. Εναλλακτικές λύσεις ευπρόσδεκτες, υπόψη του κινέζου .