Ουφ πεσατε να με φάτε! Άντε και να δούμε ποιος θα φορολογήσει ποτέ την εκκλησία!

Πέμπτη, Μαρτίου 27, 2008

Ο Ρήγας και η εναντίον του προπαγάνδα


Για να δώσω μία μικρή συνέχεια- συνεισφορά στο πολύ ωραίο κείμενο του διαβασμένου φίλου Hades για το Ρήγα Φεραίο (1757- 1798) και στα διαφωτιστικότατα φροντιστήρια πραγματικότητας 1 και 2 του συνοδοιπόρου Zaphod παραθέτω τα εξής :

Ευτυχώς για την τύχη της επανάστασης του '21 (και ημών), το έργο και η πολιτική δράση του Ρήγα Φεραίου δεν πήγε στο βρόντο παρόλο που με τη σύλληψή του και τον τραγικό θάνατό του στα 1798, μετά από προδοσία (!!!) του Δημητρίου Οικονόμου, τόν εμπόδισαν ν' αναπτύξει ολόκληρο τό κολοσσιαίο πρόγραμμά του. Η δημεγερτική του επιρροή ήταν μεγάλη και όσο πρόλαβε, έσπειρε βαθιά τό σπόρο της ελευθερίας ξεσηκώνοντας όχι μόνο τους Έλληνες αλλά και ολόκληρη τη Βαλ­κανική :

"Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένοι και Ρωμιοί,
αράπηδες και άσπροι, με μιά κοινή ορμή,
για την Ελευθερίαν να ζώσωμεν σπαθί,
πως είμασθ' αντρειωμένοι, παντού να ξακουσθή",

Θούριος, στίχ. 45-48

γι' αυτό και η συντήρηση τον είχε επικηρύξει σαν τον υπ' αριθμό ένα εχθρό της. Θεωρείται πάντως αναμενόμενη αυτή η αντίδραση του Εκκλησιαστικού μηχανισμού σε οτιδήποτε αντιτίθονταν στην καθεστηκυία τάξη της Υψηλής Πύλης και στα κεκτημένα του κλήρου που ήταν όντως πολλά.

Τα γραπτά του Ρήγα λοιπόν, στρέφονταν κυρίως ενάντια στο φεουδαρχισμό και στον ανώτερο κλήρο, όπως άλλωστε και έργα των Χριστόδουλου Παμπλέκη του Ακαρνάνα που διώχθηκε και πέθανε αφορισμένος (!!!) στη Λειψία το 1793 και που το έργο του στο σύνολό του, είναι ένα ανελέητο μαστίγωμα του θεοκρατικού πνεύματος του, του μέγιστου Χριστόφορου Περραιβού και συντρόφου του Ρήγα, ο οποίος στο διάστημα 1798-1814 ήταν εγκατεστημένος στην Κέρκυρα ως δάσκαλος και εκεί τύπωσε και τα επαναστατικά τραγούδια του Ρήγα και αυτός όπως όλοι οι "αφορισμένοι" έτυχε παρόμοιας μεταχείρισης από τον ανώτερο κλήρο, "η Ελληνική Νομαρχία" (1806), "ο Ρωσαοαγγλογάλλος" (μεταξύ 1807 και 1810) κα. Κάνοντας μία παρένθεση να αναφέρω ότι από πολλούς θεωρείται ως συγγραφέας της "Ελληνικής Νομαρχίας" ο ίδιος ο Περραιβός διότι υπάρχει μεγάλη ομοιότητά της, με αυτές των κατηγοριών του Περραιβού εναντίον του Μητροπολίτη Άρτης Ιγνάτιου.

Ο Ρήγας θεωρείται πληγή για την ηρεμία την τάξη και την ασφάλεια που πρόσφερε η Υψηλή Πυλή και ο Σουλτάνος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι πριν ακόμα από το θάνατό του το Πατριαρχείο είχε επιβάλει λογοκρισία στα βιβλία του :

"ίνα μή εκ των δολίως εν αυτοίς γραφομένων προξενήται λύμη και κοινή βλάβη καί κατ' άμφω ζημία ψυχική καί σωματική. Επομένως, συνεχίζει τό πατριαχικό έγγραφο, δέον να ζητήσωμεν παρ' ενός εκάστου βιβλιοπώλου καθαράν καταγραφήν τών όσων βιβλίων έχει εκκλησιαστι­κών και ρωμαϊκών και τα οποία έχει του κάθε είδους και την επωνυμίαν των συγγραφέων αυτών καί χωρίς να ελλείπη ουδέ εν... Όσα δε εστίν αντιβαίνοντα εις τα των αμωρήτων ημών δόγματα κατά της επικρατούσης κραταιάς ταύτης βασιλείας (όσα χτυπού­σαν δηλαδή τους Τούρκους) νά αποδοκιμασθώσι και να σημανθώσιν εν καιρώ εν καταστίχω οπόσα και οποία είναι".

Δε έφτανε όμως μόνο αυτό; Φυσικά και όχι!

Καί μετά το θάνατό του το Πατριαρχείο κυνηγάει το Ρήγα και μέσα στον υγρό τάφο του στο Δούναβη. O Γρηγόριος ο Ε' ζητάει από δεσποτάδες να κατάσχουν όλα τα "διασπειρόμενα" αντίτυπα, έντυπα ή χειρόγραφα, με τίτλο "Νέα Πολιτική Διοίκησις", από τα χέρια του λαού :

"Δια της παρούσης ημετέρας πατριαρχικής επιστολής δηλοποιούμεν τή αρχιερωσύνη σου ότι συνέπεσεν εις χείρας ημών Σύνταγμα είς μίαν κόλλαν χαρτί μεγάλην, ολόκληρον εις απλήν φρασιν ρωμαϊκήν επιγραφομένην νέα πολιτική διοίκησις (...) και ανεμνήσθημεν του ποιμαντορικού χρέους. Και διά τούτο γράφομεν τη αρχιερωσύνη σου να επαγρυπνής εις όλα τα μέρη της επαρ­χίας σου με ακριβείς έρευνας και εξετάσεις (...) να συνάξης άπαν­τα τα διασπειρόμενα και να εξαποστείλης εις ημάς εν τάχει (...) Να μην παραπέση ουδέν τοιούτον σύνταγμα (...) ότι πλήρες υπάρχη σαθρότητος εκ των δολερών εννοιών τοις δόγμασι της ορθο­δόξου ημών πίστεως εναντιούμενον"

Κατηγορίες που μάλλον θα στηρίχθηκαν όχι στη εξέταση των κειμένων αλλά στη δυναμική που είχαν τα κείμενα για μια επαναστατική κίνηση με την έξαψη του φρονήματος από τον Θούριο και την Επαναστατική Προκήρυξη που συνοδεύει τα Δίκαια του Ανθρώπου και το Σύνταγμά του Ρήγα.

Εκτός των παραπάνω, ένας αχρείος (παρα)λόγιος, ο Μιχαήλ Περδικάρης (1766-1828), από τους πιο στυγνούς εχθρούς του διαφωτισμού ("ο κίνδυνος δεν προέρχεται απ’ τους Τούρκους ή από τις άθλιες κοινωνικές συνθήκες αλλά από το ασεβές μίασμα της γαλλικής φιλοσοφίας"), έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο σε αρχαΐζουσα γλώσσα με τον τίτλο "Κατά ψευδοφιλελλήνων" για να βρίσει νεκρό το μεγάλο αναγεννητή και διαφωτιστή του Έθνους :

"ήτον άσωτος και φαυλόβιος και φιλοκερδής κ' αισχροκερδής και φιλόδοξος", "το κίνημά του, ο σκοπός, ο τρόπος δεν ημπορούσε κατ' ουδένα τρόπον νά λάβη καλήν και ωφέλιμον έκβασιν".

Ακόμη, υποστήριζε πως οι Ελληνες με την μάθηση και με την θρησκεία μπορούν να : "κατορθώσουν πολύ και περισσότερον απ' ότι στοχάζεται να κατορθώση είς Ρήγας με τον άνομον Νόμον του", δηλαδή με την πολιτική και κοινωνική ελευθερία και την εφαρμογή του δημοκρατικού του πολιτεύματος. Μάλιστα, τόνιζε πως το Γένος θα μπορή να "ζή και υποκάτω εις την επιεικεστάτην των Οθωμανών Μοναρχίαν (;;;) σχεδόν ευτυχέστατον, αφού ζή με πολιτικήν αρμονίαν εις ευνομίαν, όσην ο αιών επιδέχεται".

Συν τοις άλλοις, κατηγορούσε τον Ρήγα ότι "έλαβε την φροντίδα να ελευθερώση την Ελλάδα, ν' ανατρέψη την θρησκείαν ως περιττήν, κατά μίμησιν της Γαλλίας, και να δώση εκείνους τους υψηλούς Νόμους, δια των οποίων η Ελλάς έμελλε να φθάση εις την πρώτην της εύκλειαν", θέση η οποία δε τεκμηριώνεται, πως τάχα δηλαδή ο Ρήγας ήταν ενάντια στην θρησκεία, αλλά απεναντίας (κι αυτό είναι το αστείο) διαπιστώνεται ότι ήταν πιστός. Που να μην ήταν δηλαδή! Αυτό ήταν και το "μίασμα" της Ελληνικής Επανάστασης ότι δηλαδή εμπνεόταν από το Γαλλικό Διαφωτισμό και φυσικά κάτι τέτοιο ήταν κολάσιμο σύμφωνα με την επίσημη Εκκλησία. Βλέπουμε επίσης, πως μοιάζουν όλα αυτά τα λιβελλογραφήματα και ακολουθούν διαχρονικά παρόμοιες μεθόδους για να στοχοποιήσουν, να κατασυκοφαντήσουν και να σπιλώσουν τους εχθρούς της συντήρησης.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή η προσπάθεια του σκοταδισμού, δε κατάφερε τελικά να σπιλώσει το όνομα του Ρήγα Φεραίου στο βάθος των χρόνων αλλά ούτε και να εμποδίσει τη διάδοση των εθνικών δημοκρατικών ιδεών που ενέπνευσαν αξιόλογα έργα που τα χρωστάμε στη σχολή του Ρήγα και τα οποία με τη σειρά τους πλούτισαν και ενδυνάμωσαν τη νεοελληνική αστική επαναστατική ιδεολογία με τις γνωστές εξελίξεις.


  • Τάσου Βουρνά, "Ιστορία της Νεότερης και Σύγχρονης Ελλάδας" Τόμος Α', Αθήνα 1997.

  • Μιχαήλ Περδικάρη, "Ρήγας ή κατά ψευδοφιλελλήνων", (1811), ανέκδοτο έργο εκδιδόμενο υπό Λέανδρου Βρανούση, [Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου, τόμ. 11, 1961], επανέκδοση Ακαδημίας Αθηνών, Κέντρου Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 1997.

  • Σχετικά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Ρήγα : Ι. Μπολανάκη, «Η θρησκευτικότητα του Ρήγα Βελεστινλή», Υπέρεια, τόμ. 2, Πρακτικά Β' Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστινό-Ρήγας", Αθήνα 1994 και

  • Δημ. Καραμπερόπουλου, «Ο επαναστάτης Ρήγας και η ορθόδοξη πίστη», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ.36, Λάρισα 1999, όπου καταχωρίζεται και η επιστολή του Γρηγορίου του Ε'.

14 σχόλια:

  1. Ξερεις, πριν απο λιγο σκεφτομουν "αραγε, δεν μπορουμε να προβαλλουμε ενα VΕΤΟ στην Ε.Ε.;" Πως λαβαινονται οι αποφασεις εκει περα, που αφορουν ολους τους πολιτες ολων των χωρων; Ερημην των λαων τις ψηφιζουν; Ποιοι και Πως;
    Τι καλα που θα'τανε να ενωθουν τα βαλκανια και να'μαστε οι πρωτοι του χωριου!
    ΡΗΓΑ ΖΕΙΣ, ΕΣΥ ΜΑΣ ΟΔΗΓΕΙΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. επαναλαμβάνομαι αλλά ο Ρήγας τελικά είναι πάντοτε επίκαιρος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. 2rodia : Χμμμμ αυτό δε το είχα σκεφτεί. Θα φαγωνόμασταν όμως ποιός θα ήταν ο πρώτος του χωριού. Βέβαια η ένωση των Βαλκανίων μου φαντάζει ουτοπική, βλέπεις εξάλλου τι έγινε σε ομόσπονδα κράτη των βαλκανίων.

    2geokalp : Πάντα επίκαιρος, γιατί ήταν πολύ πολύ μπροστά ο τύπος!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. @all

    Καλημέρα! :)


    @humma
    Άντε και του χρόνου....ποίημα!!!

    Η ένωση των Βαλκανίων μπορεί να φαντάζει δύσκολη αλλά πόσο πιο δύσκολη είναι σε σχέση με την ένωση χωρών που έχουν κατασφαχτεί μεταξύ τους για 1000 χρόνια;
    (Ισπανία-Ιταλία-Γερμανία-Αγγλία-Γαλλία). Εμείς έχουμε μείνει και κοιτάμε ποιος μας βούτηξε το γάιδαρο του προπάππου :Ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Το άδικο πάει μαζί με το χτίσιμο των "εθνικών συνειδήσεων". Θύματα του όλοι εκείνοι που είδανε μπροστά.

    Πέραν άλλου σχολίου, παραπέμπω κι εγώ με τη σειρά μου στο ζουγκλώδη κόσμο μας που θέλησε να φωτιστεί κι αυτός από το αστέρι του Ρήγα κάποτε.
    http://jungle-report.blogspot.com/2007/10/blog-post_30.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλημέρα

    Δεν είναι καθόλου δύσκολο να ενωθούν οι λαοί των Βαλκανίων, και με την Ελλάδα να παίζει σημαντικό ρόλο.
    Μία προϋπόθεση χρειάζεται , ΝΑ ΕΚΔΙΩΧΘΟΥΝ ΟΙ ΣΩΤΗΡΕΣ ΤΩΝ Η.Π.Α.

    Γιατί εκεί πατάνε και οι Σκοπιανοί και οι "επαναστάτες" Κοσσυφοπαίδες και οι Αλβανοί.

    Δεν έχουν σκεφτεί κάτι σημαντικό- ότι θα ξεπουλήσουν την ελευθερία και αυτοδιάθεσή τους.
    ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΚΡΟ ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ, γιατί δεν είναι χώρες υπό ανάπτυξη αλλά υπό σύσταση.

    Όσο για τον Ρήγα και κάθε "Ρήγα" αυτής της πατρίδας, συνέβη το ίδιο... ξεχωρίσει κεφάλι; Κόψει κεφάλι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. 2Zaphod : Τηε πατρίδας μου η σημαία έχει χρώμα γαλανό ;-)

    Στα υπόλοιπα συμφωνούμε

    2sky : Πολύ ωραίο το ποστ για το Ρήγα αν και μεγάλο. Θα το τελειώσω με δόσεις.

    Για την "εθνική συνείδηση" δεν έχω πεισθεί ακόμα ότι πάει αγκαζέ με την αδικία, αλλά ούτε ότι δεν είναι απαραίτητη. Είναι μεγάλη κουβέντα πάντως.

    2vassia : Το να κεδιωχθούν οι ΗΠΑ είναι μάλλον ουτοπικό. Ολόκληρη ΕΕ και δεν έχει καταφέρει να "χορέψει" στο ταψί την Αμερική. Βλέπεις παραδείγματα Μπλερ, Αθνάρ που φιλάνε κατουρημένες ποδιές, οι ταλαίπωροι Βαλκάνιοι θα πάνε πίσω. Μ' άρεσε η φράση σου : "θα ξεπουλήσουν την ελευθερία και αυτοδιάθεσή τους.
    ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΚΡΟ ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ, γιατί δεν είναι χώρες υπό ανάπτυξη αλλά υπό σύσταση". Θα είναι πολύ αργά όταν το καταλάβουν, αλλά όταν ο κόσμος πεινάει τί άλλο να κάνει;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. @sky
    Ευχαριστούμε δια την πληροφόρησιν! Εκπαιδεύοντας τον humma κάνουμε τον κόσμο καλύτερο! :)

    @humma
    Είμαι μια Ελληνοπούλα :Ρ

    Δυστυχώς το "χτίσιμο" ενός έθνους-κράτους απαιτεί και μια μυθολογία, η οποία και πολλές φορές έχει θύματα...

    @vassia
    Προσοχή διότι και εμείς αποκτήσαμε κράτος κατόπιν συνδρομής των τότε υπερδυνάμεων, τις οποίες και είχαμε επίσημους προστάτες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Zaphod, γι αυτό ακριβώς και γνωρίζουμε τι σημαίνει προστασία.
    Υπάρχει περίπτωση να ξεχάσουμε τα ανταλλάγματα, μέχρι και σήμερα, του τύπου "στείλτε στο Αφγανιστάν δυνάμεις" , ή τότε με τη Γιουγκοσλαβία που δώσαμε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @vassia
    Αυτά ου αναφέρεις είναι απλά απόρροιες των συμαχικών υποχρεώσεων. Όταν λεει κάποιος πχ έξω το ΝΑΤΟ από τα βαλκάνια γιατί νομίζει πως ΔΕΝ αναφέρει την Ελλάδα;;;;

    Κρατος προτεκτοράτο ήμασταν κανονικότατα και οι κυβερνήσεις πολλές φορές δεν ήταν "φίλα προσκείμενες" αλλά κανονικότατα διορισμένες, όπως πχ η κυβέρνηση του Γ Παπανδρέου το 1944 ...

    Από ένα διάστημα και δώθε κόπηκε το ζήτημα, το θέμα είναι όμως πως πολλοί πολιτικοί (μας και όχι μόνο) δεν το έχουν πάρει ακόμα χαμπάρι :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Εξαιρετικό κείμενο. Για την ακρίβεια είναι τόσο καλό που θα μπορούσα να το έχω γράψει εγώ!!! :):):):):)
    Πέραν της πλάκας, πολύ ωραίες και οι πηγές-παραπομπές. Μου κάνει εντύπωση που δεν ήξερα καμία! Δε μου λες, τα περί Ρήγα και εκκλησίας τα έχεις διασταυρώσει; Διότι είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα, μα πάρα πολύ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. 2Zaphod : "Εκπαιδεύοντας τον humma κάνουμε τον κόσμο καλύτερο! :)"
    Μαλάκας, μαλάκας;
    Θυμάσαι ατάκα; :-Ρ

    "Δυστυχώς το "χτίσιμο" ενός έθνους-κράτους απαιτεί και μια μυθολογία, η οποία και πολλές φορές έχει θύματα..."

    Σαφέστατα! Πολύ ωραία φράση και σχεική με το ποστ που δουλεύω, για την ώρα στο ανύπαρκτο, αυθύπαρκτο, τρισυπόστατο μυαλό μου. Θα μου τη δανείσεις;

    2vassia, zaphod : Αυτό που θα πρέπει να μας ανησυχεί είναι οτι ο ΗΠΑ εκμεταλλευόμενη τις προαιώνιες μαλακίες- διαφορές μας (του στυλ, κοιτάμε ότι ο προπάππος του άλλου μας έκλεψε το γαϊδούρι) προχωρεί στη δημιουργία του ενός μετά του άλλου προτεκτοράτων στα Βαλκάνια (Αλβανία, Κόσσοβο, Σκόπια). Η δημιουργία προτεκτοράτου είναι η λύση στην εξίσωση της ανεξαρτησίας.

    2hades : Ευχαριστώ ρε!

    Την ιστορία του Βουρνά την αγόρασα πέρυσι (και τους έξι τόμους). Ωραία είναι δε λέω, αλλά είναι πολύ διάχυτο σε αρκετά σημεία του πόσο αριστερός είναι, σε σημείο να λες ότι δεν είναι αντικειμενικός. Ο άνθρωπος βέβαια είναι δηλωμένος αλλά τα στοιχεία του και οι πηγές του πάμπολλες. Κάποιες τις αναφέρει και κει. Ο Καραμπερόπουλος είναι πολύχρησιμοποιούμενος σαν πηγή λόγω της εκτενούς μελέτης του για το Ρήγα. Δες και το ποστ που έχει δώσει ο sky πιό πάνω και έχει γράψει και ο doctor εδώ. Και αυτοί έχουν βρει την πηγή για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Ρήγα του Μπολανάκη και γενικότερα τον αναφέρουν. Δες πχ και τη σφραγίδα του στο ποστ του sky. "Υπέρ πίστεως" λέει. Επίσης αναφέρεται από το Μπολανάκη :

    "Στο χώρο των νερομαρτύρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας και των εθνικών αγώνων του Τρίκκης Διονυσίου του Σκυλοσόφου, του Γρηγορίου Ε΄ και του Κοσμά του Αιτωλού είναι δυνατόν να λεχθεί οτι εντάσσεται και η γνωστή επαναστατική προσωπικότητα του Ρήγα Βελεστινλή."!!!

    Θα μου πεις μπορεί να το έκανε για να ερεθίσει το κοινό ευσεβές αίσθημα! Δες και το πολύ ωραίο ποστ του sfrang που αναφέρει πηγές από την Ελευθεροτυπία. Τώρα το βρήκα και μοιάζουμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ααααα, μην πέφτεις στην κλασική λούμπα. Και ο Υψηλάντης μαχού υπέρ πίστεως και πατρίδος έλεγε και αφορίστηκε κι από πάνω. Οι άνθρωποι εκείνοι πίστευαν, γι'αυτο και το έλεγαν έτσι. Δεν είχε να κάνει με λαϊκό έρεισμα ή κάτι άλλο. Μπορεί σαφώς ο καθείς να πίστευε με τον δικό του τρόπο, αυτό είναι μια άλλη κουβέντα όμως.
    Γαμώτο, ιδίως του δόκτορα το κείμενο το'χα ξεχάσει τελείως. Και το λινκ πολύ καλό είναι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Όχι ρε το ξέρω ότι πίστευαν οι άνθρωποι και ότι καμιά φορά συγχέεται όταν λέγεται ότι η θρησκεία έπαιξε ρόλο στην Επανάσταση. Εγώ που λες το πιστεύω δηλαδή ότι η πίστη έπαιξε το ρόλο του καταλύτη σε αρκετές ζυμώσεις προκειμένου να ενώσει "δυνάμεις" και πεποιθήσεις. Αυτό καμιά φορά παρεξηγείται που λες και πρέπει να διαχωρίζεται ο ρόλος της Εκκλησίας, των κληρικών και της πίστης. Αντίθετα πράγματα σίγουρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

aeisixtir