Ας υποθέσουμε πως έχουμε ένα εργοστάσιο-μονάδα παραγωγής. Καλά; Καλα. Το εργοστάσιο-μονάδα παραγωγής παράγει ενα χ προϊον (ή υπηρεσία), σε αυτο δουλεύουν κάποιοι εργάτες και υπάρχει το ενδεχόμενο να υπάρχει αυξημένη ή μειωμένη ζήτηση σε αυτό, όπως και αυξημένη ή μειωμένη ζήτηση εργασίας στον έξω κόσμο. Ας δούμε μερικά μοντέλα εργασίας/παραγωγής, θεωρώντας πως οι αναμενόμενες παντού και πάντα λαμογιές απουσιάζουν.
1. Οι εργάτες ζουν, παντρεύονται, κάνουν παιδιά και πεθαίνουν εντός του εργοστασίου-μονάδας παραγωγής. Οι ειδικότητες και η εργασία κληρονομούνται. Περι ασφαλειών, συντάξεων και άλλων τέτοιων εξωτικών ας μην το συζητάμε καλύτερα. Μερος της εργασίας τους το παίρνουν οι ίδιοι σε είδος αντί χρημάτων, τα οποία δεν τους πολυχρειάζονται στο προσωπικό τους σύμπαν το οποίο ταυτίζεται με τον χώρο εργασίας και διαμονής τους. Η επαφή της μονάδας παραγωγής με τον έξω κόσμο ειναι λογικά το "αφεντικό". Πολυ πιθανόν σε προχωρημένο στάδιο να μην υπάρχει καθόλου πληρωμή σε χρήμα αλλά μόνο σε είδος (φαί, ύπνος)
Ενδεχομένως να σκανε και ενδιαφέροντα παρελκομενα όπως ότι η μόρφωση των εργαζόμενων, πέρα των απαραιτήτων για την δουλειά τους, να απουσιάζει παντελώς, η γνώση για τον έξω κόσμο επίσης, το αφεντικό να "κοιμάται" με τους εργαζόμενους, τις γυναίκες ή τα παιδιά τους κατά το δοκούν και άλλα τέτοια χαριτωμένα.
2. Οι εργάτες δουλεύουν ήλιο με ήλιο υπό άθλιες συνθήκες εργασίας για ελάχιστα χρήματα, μένοντας πάντως εξω απο τη μονάδα παραγωγής σε μέρη των οποίων τα έξοδα τα διαχειρίζονται οι ίδιοι. Λογικά οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ΔΕΝ αποτελούν το αγοραστικό κοινό του προϊόντος (όπως και στο νο 1 πέρα απο το στάδιο της σίτισης). Τα λεφτά πάνε γενικώς στο αφεντικό μιας και τα εξοδα του για τους εργαζόμενους ειναι μηδενικά συγκριτικά με τα κέρδη. Mια βόλτα σε διαφορες αφρικανικές χώρες ή και σε μας (τωρα στην Νεα Μανωλάδα, προσεχώς παντού) θα σας πείσει.
3. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν υπό καθορισμένες συνθήκες (πχ οχτάωρο) τις οποίες επιβάλει το Κράτος ή μια συλλογική σύμβαση μετά (προφανέστατα) της δεούσης αναμπουμπουλας, σε καθορισμένο καθεστώς, με ασφάλεια για ατυχήματα και προσδόκιμο σύνταξης όταν πλεον δεν μπορούν να δουλέψουν άλλο. Ο μισθός τους είναι όσο παίρνει το αφεντικό χαμηλότερος, χωρίς να ξαναγίνει αναμπουμπούλα, και χαμηλώνει και άλλο όταν το προϊον "δεν έχει ζήτηση" ή πιο συνηθισμένα όταν η ανεργία στον υπόλοιπο κόσμο ανεβαίνει. Συνήθως όταν "υπάρχει πρόβλημα" μαζί με το μισθό που μειώνεται αλλάζουν και οι καθορισμένες συνθήκες, είτε στα κουφωτά είτε με νέα επιβολή απο το κράτος. Προφανώς το αφεντικό βγάζει και πάλι τα χοντρά λεφτα, έχει όμως μια ισχυρή αφαίμαξη απο το κράτος είτε για την ασφάλιση/συνταξιοδότηση των εργατών είτε για να πληρώνει τους μισθούς που του επιβάλλει η σύμβαση. Σε περιπτώσεις κρίσης πάντως δεν διστάζει να απολύσει/περικόψει μισθούς/κτλ κατά το δοκούν για να βγάλει το τρεχα γύρευε κέρδος που επιζητά αδιαφορώντας για το μέλλον των εργαζόμενων αλλά και της επιχείρησης μιας και θεωρεί πως "απο τέτοιους βρίσκει" (περίπτωση λίαν trendy τα τελευταια ετη, ειδικά στις πολυεθνικές που δεν διστάζουν να απολύσουν 50.000 και 100.000 άτομα προκειμένου όχι να μην ειναι ζημιογόνες αλλά να βγει το κέρδος που είχαν "τάξει" στους μετόχους.)
Απο αυτήν την κατηγορία και παρακάτω οι ίδιοι οι εργαζόμενοι αποτελούν, δυνητικά έστω, αγοραστικό κοινό του προϊόντος που παράγεται.
4. Οι εργαζόμενοι εργάζονται υπο καθορισμένες και πάλι συνθήκες και το αφεντικό έχει δεσμευτεί πέρα απο τις συμβάσεις που του επιβάλλονται πως οι απολαβές τους θα ειναι ικανοποιητικές σε σχέση με την πιάτσα (παίζουν και bonus) και δεν θα μειωθούν όσο ο ίδιος δεν χάνει, ασχέτως με το τι γίνεται με την έξωθεν ανεργία η οποία δεν πιέζει τους εδώ μισθούς, συνήθως λόγω της προσωπικής σχέσης του αφεντικού/μετόχων με τους εργαζόμενοι, κατι που συνήθως πλασάρεται ως ethics. Τέτοιο παράδειγμα ακούγεται πως είναι η περίπτωση Σκλαβενίτη
5. Και πάλι οι εργαζόμενοι έχουν καθορισμένες συνθήκες εργασίας, αλλά τώρα οι απολαβές τους είναι ανώτερες απο τις αντίστοιχες τις πιάτσας και το αφεντικο τους τα χώνει κανονικά όσο η επιχείρηση ειναι (προφανώς χοντρά) κερδοφόρα. Λέγεται πως τέτοια ειναι η περίπτωση Καρέλια
6. Από ένα σημείο και μετά το εύλογο βήμα είναι να γίνουν οι εργαζόμενοι συμμέτοχοι στην κερδοφόρα (αλλιώς βράστα) επιχείρηση και να την κάνουν Ε.Ε. οπου αυτοι βάζουν την δουλειά και το παλαί ποτέ αφεντικό το αρχικό κεφάλαιο. Οι συνθήκες και οι συμβάσεις εργασίας καθορίζονται, λογικά, πλέον απο την συνέλευση των μετόχων που στην ουσία ταυτίζεται με το συνδικαλιστικό όργανο των εργαζομένων. Σε συνθήκες κρίσης λογικά οι ίδιοι εργαζόμενοι αλλάζουν τις διαδικασίες παραγωγής (ημερομίσθιο, ωράριο) μιας και ειναι οι ίδιοι αφεντικά (ή έστω συνέταιροι του αφεντικού) του εαυτού τους.
7.Ολοκλήρωση του αποπάνω: Το αφεντικό λείπει γενικώς, κουμάντο κάνουν ως αφεντικά οι εργαζόμενοι. Και στα καλά και στα άσχημα. Εδώ αναμένεται μιαν αστάθεια διότι άμα κάνεις κουμάντο δεν θες να εργάζεσαι και ...προσλαμβάνεις προσωπικό μεταβαίνοντας σε οποιαδήποτε κατηγορία από τις προηγούμενες. (υπάρχουν....χωριά εκατομμυριούχων στην Κινα)
8. Δεν υπάρχει πλέον προσωποπαγές ή....μετοχοπαγές αφεντικό. Οι συνθήκες εργασίας καθορίζονται απο μια ομάδα η οποία δεν έχει προσωπική σχέση με το εργοστάσιο, όπως λχ το Δημαρχιακό Συμβούλιο. Οι εργαζόμενοι πληρώνονται και εργάζονται υπο αυστηρά καθορισμένες συνθήκες, υπάρχει ασφάλιση/ συνταξιοδότηση (όπως και στα προηγούμενα μοντέλα), και το εύρος της παραγωγής αλλά και το πλήθος των εργαζόμενων ορίζεται από την έξωθεν αρχή σε σχέση με τις ανάγκες τις κοινότητας στην οποία λογοδοτεί. Κατά κανόνα όσο μεγαλύτερη είναι η κοινότητα, τόσο πιο απομακρυσμένη η έξωθεν αρχή και τόσο πιο αδιάφορη μπορεί να γίνει στις ανάγκες των εργαζόμενων. Γενικώς πάντως σε αυτό το στάδιο είθισται να συναντάμε λειτουργικές μονάδες παραγωγής μικρής κλίμακας μιας και οι μεγάλης κλίμακας συνήθως διολισθαίνουν προς τα πάνω ή προς τα κάτω στις κατηγορίες μας για διάφορους λόγους.
9. Ολοκλήρωση του αποπάνω. Η έξωθεν αρχή ειναι απομακρυσμένη, ζητά επακριβώς το ποσό της παραγωγής το οποίο διαχειρίζεται συγκεντρωτικά, οι μισθοί ειναι οι ίδιοι παντού, σε κάθε μονάδα παραγωγής δηλαδή, όπως και οι συνθήκες εργασίας, αλλά και η μέριμνα για την ασφάλεια κτλ των εργαζομένων. Ο εργαζόμενος ειναι πρακτικά απίθανο να έρθει ποτέ σε προσωπική επαφή με την έξωθεν αρχη, περίπου όπως και τώρα ο εργαζόμενος της vodafone πχ αποκλείεται να δει ποτέ το Δ.Σ. ή το τρεχα γύρευε fund που τα έχει χώσει για να πάρει μετοχές της εταιρείας. Απλά τώρα δεν υπάρχουν μέτοχοι, αλλά η έξωθεν αρχή η οποία διαχειρίζεται συγκεντρωτικά το σύνολο της παραγωγής επιστρέφοντας στον εργαζόμενο μέρος της παραγωγής με δύο τρόπους:α) σαν αξία της εργασίας του (βλ. μισθός) β) σαν μέλος της κοινωνίας η οποία διαχειρίζεται συγκεντρωτικά το σύνολο της παραγωγής με ορισμένο όργανο την αρχή που λέγαμε παραπάνω. Σιγά σιγά οι εργαζόμενοι παύουν να τελουν έστω και εν δυνάμει αγοραστικό κοινό του προϊόντος (εν δυνάμει διότι όσο και να δουλεύεις στο εργοστάσιο, ferrari δεν παίρνεις)
10. Ολοκλήρωση της ολοκλήρωσης του αποπάνω. Η έξωθεν αρχή ενώ διαχειρίζεται ακόμα το σύνολο της παραγωγής στο όνομα της κοινωνίας είναι πλέον αποκομμένη απο την κοινωνία, τα επαγγέλματα κληρονομούνται, η παιδεία αυτόματα πέφτει στο απολύτως απαραίτητο για την εργασία του καθενός και οι μισθοί μπορούν να συμπιεστουν κατά το δοκούν όταν υπάρχει κρίση μιας και μια κεντρική αρχή με αυξημένες εξουσίες μπορεί να παίξει πολύ εύκολα μπάλα με αυτό. Κατά κανόνα σε κρίση (ή "κρίση") οι μισθοί πεφτουν, ίσως και μηδενίζονται και την βγάζεις μόνο με το "κοινωνικό μέρισμα", τα ωράρια εργασίας αυξανουν και η σύνταξη φαντάζει μακρινό όνειρο.
Οι εργαζόμενοι δεν αποτελούν (ξανά!) αγοραστικό κοινό κανενός προϊόντος και πέρνουν ότι κρίνεται ότι έχουν λαμβάνειν απο την έξωθεν αρχή, η οποία είπαμε είναι αποκομμένη πλεον απο την κοινωνία και εν ολίγοις κληρονομική.
Για όσους αναρωτιέστε:
Το νο 1 ειναι καραμπινάτο φεουδαρχικό μοντέλο, κατά την μετάβαση απο το νο 1 στα επόμενα οι εργοδότες εξεθέρθηκαν και ονομάστηκαν ....φιλελεύθεροι και φίλοι της ελεύθερης αγοράς (δηλαδή φίλοι των δικών τους ελευθεριών, βλ. ασυδοσιών και μόνο), από το νο 2 έως το νο 7 είναι όλα παραλλαγές του καπιταλισμού, και αν σας φαίνονται όλα ίδια, διότι ο καπιταλισμός ειναι παντου ο ίδιος να πάτε να κοιταχτείτε. Από το 8 και πέρα πάμε σε κομμουνιστικές καταστάσεις. Φτάνοντας στο νο 10 έκπληκτοι παρατηρούμε πως η ζωή μας κύκλους κάνει και δεν σωνόμαστε με τίποτα.
Προφανώς δεν είναι η εξέλιξη απο το 1 μέχρι το 10 γραμμική, κάποια στάδια ενίοτε τα πηδάμε, ενώ είναι της μόδας τα πισωγυρίσματα. Αλλά αν ακούσετε προσεκτικά τι λέει ο καθένας σχετικά με μισθούς, συντάξεις, υγεία και ασφάλεια, "απελευθερωση" ή/και φιλελευθεροποιηση της αγοράς μπορείτε να καταλάβετε ποιο μοντέλο παραγωγής θέλει και να προσπαθήσετε να τα βάλετε κάτω και να δείτε τι θέλετε και τι συμφέρει και εσάς.
Αν, ξέχασα κατιτίς τα συμπληρωματικά σχόλια είναι ευπρόσδεκτα, όπως και τα δέοντα μπινελίκια.
Υ.Γ.1 Δεν ασχολήθηκα με το φασιστικό μοντέλο το οποιο θα μπορούσε να συμπεριληφθει στο "να πάει να γαμηθεί ο εργαζόμενος, ζιγκ χάιλ", όπως μας έπεισε άλλωστε ο αγώνας της ΧΑ υπέρ των εφοπλιστών στην Βουλή και κατά των εργαζομένων και των συνδικάτων τους εκτός βουλής. Αν θέλετε να το βάλετε κάπου στην κλιμακα 1-10 δοκιμάστε το .... -11
Υ.Γ.2. Προφανώς τα πράγματα περιπλέκονται οταν βάζουμε μέσα λαμογιές, σόγια, φοροαπαλλαγες, επιδοτήσεις, μόδες, προσωπικό ψώνιο αλλά και παροχή υπηρεσιών ή/και χρηματοοικονομικά, αλλά μην τα θέλετε και όλα σε ένα ποστ που έγραψα στα πεταχτα με αφορμή τον διαλογισμό μου πάνω σε ένα πακέτο καρέλια!!
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο Νο4 ήταν και η Motor Oil απ ότι ξέρω, τουλάχιστον μέχρι πριν 2-3 χρόνια, τώρα δεν ξέρω, με τη διαφορά ότι η επιχείρηση είχε χασούρα από το κέρδος. όχι χασούρα γενικότερα, απλά λιγότερο κέρδος. Επιφυλάσσομαι βέβαια...
ΑπάντησηΔιαγραφήΌλα παιζουν γιατί όχι. Οι προϋποθεσεις (λογικά) είναι το μικρό σχετικά μέγεθος, η προσωπική σχέση αφεντικου - εργαζομενων και προφανεστατα το υψηλό κέρδος. Καποιες λεπτομερειες όπως δυναμικό συνδικάτο ή ευνοϊκη νομοθεσία συνήθως χρειάζονται για τους default μισθους (ή αλλιως αϊντε να βρεις μισθό στα αδαμαντορυχεία της αφρικής), όχι για το όταν αρχίζουμε να ανεβαινουμε στην κλίμακα
ΑπάντησηΔιαγραφήΤωρα γιατί γντ αυτό, ενώ επι της αρχής ο ανωνυμος κτλ καπιταλιστής θελει να πληρώνει όσο το δυνατόν λιγότερα για ναβγάζει απο αυτά όσο το δυνατον περισσότερα; Ισως γιατι , όπως λέει και ο techiechan, οι ανθρωποι επιμένουν να συμπεριφέρονται αντικαπιταλιστικά..
Θα προσθετα πως συνήθως μετράει η προσωπική επαφή ή το προσωπικο εργασιακο παρελθον του εργοδότη.
Ο ανώνυμος μετοχος, ο κληρονομικός αρχοντας ή ο επίτροπος του κόμματος συνήθως ειναι προφυλαγμενη απο την εργασία την οποία πληρώνουν
Αν εξαιρέσεις το Νο1 που είναι δουλοπαροικία, αλλά και την "κρατική οργάνωση" της παραγωγής, όλα τα άλλα είναι καπιταλισμός, ακόμα και το μοντέλο "ΒΙΟΜΕ". Επομένως ακόμα και εκεί εξακολουθεί να υπάρχει ιδιωτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι κάτι ακόμα: θεωρείς ότι μια κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής (που στην αρχίκη φάση θα έχει την μορφή της κρατικοποίησης αναπόφευκτα) θα οδηγήσει αναγκαία στα τελευταία μοντέλα που περιγράφεις?
Oblivion
Απο το 7 και μετα ειναι κοινωνικοποιηση της παραγωγης αρα κομμουνισμος. Το κακο με την πολύ κοινωνικοποίηση ειναι πως αν η κάστα (αντι για ταξη χεχεχε) που κυβερνάει παγιωθεί τότε επιστρέφουμε άρδην στο νο 1.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚομμουνισμός δεν σημαίνει πως θα έχουμε κατ αναγκη όλοι τα ίδια. Σημαίνει κοινωνικοποίηση των μεσων παραγωγής.
Κατ εμε η κρατικοποιηση ενεχει το προβλημα που ρωτάς. Ο κομμουνισμος όπου εφαρμοστηκε ως καθεστώς κατέληξε αργά ή γρήγορα στο πρόβλημα της ελιτ που αυτοδιαιωνιζεται.
Αμα ειχα λυσει το προβλημα θα πήγαινα να πάρω το Νομπελ Οικονομικών μόνος μου :)
Παντως κατ εμε σίγουρα οι μεγαλες δομες εμπεριέχουν στοιχεία φεουδαρχίας πιο πολύ απο τις μικρές δομές (βλ. λχ τη λειτουργία μιας πολυεθνικής με ένα ....περίπτερο. Παντου υπαρχει εκμετάλευση αλλα στο πχ της πολυεθνική δεν μπορείς καν να δεις ποιος ειναι το αφεντικο σου, δυνητικά δεν είσαι καν στο αγοραστικό κοινό της εταιρείας (οπως τα παιδάκια λχ που φτιάχνουν αθλητικά παπούτσια), και εν τελει μπορεί να απολυθείς αυριο επειδή έτσι γουστάρουν. Εχω δει ασυδοτα και γαϊδουρια αφεντικά σε περίπτερο, αλλά αυτα δεν πιάνουν μία μπροστά σε αυτό που μπορεί να συμβεί σε πιο μεγάλες και απρόσωπες μονάδες)
Η διευθυνση της οποιας κοινωνικοποιημενης μοναδας πρεπει ισως να γινει απο μικροτερες μονάδες, λχ τοπικα συμβούλια
Α, να θυμόμαστε πως στας Εουρώπας τα "εθνικά κράτη" εχουν ως σπόρο την επιβουλή του Βασιλιά έναντι των ευγενών φεουδαρχών και την μετάβαση τελικά απο το στάδιο 1 στο 2, κάτι που ο κόσμος το στήριξε και μαζί του και τον βασιλιά.
Η πολύ ολοκλήρωση ειναι που βλάπτει :)
Α, το " απο το στάδιο 1 στο 2" να γίνει " απο το στάδιο 1 στο 2 και τελικά στο 3"
ΔιαγραφήΟκ δεν διαφωνώ ότι όσο αυξάνεται σε μέγεθος η "δομή", έχεις και στοιχεία μη-αμεσότητας (ας τα πούμε έτσι), αλλά αυτό είναι ΄ίσως και αναπόφευκτο. Εκτός και αν έχουμε στο νου μας μικρά χωριά αλα μαριναλέδα, που νταξ, δεν με χαλάει αλλά δεν έχω μόνο αυτό στο νου μου. Ας είμαστε ρεαλισταί που λέει και ο αοιδός. Ο κομμουνισμός είναι κάτι στο οποίο θα τείνουμε ασυμπτωτικά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι κάτι ακόμα: Θα ήταν λάθος να αντιμετωπίζεις την εξέλιξη στην ΕΣΣΔ μόνο ως "εσωτερικό" αποτέλεσμα. Θα το δεχόμουν αν με κάποιο τρόπο είχε γίνει επανάσταση παντού στην Γη, αλλά η ΕΣΣΔ εκτός από τον εσωτερικό εχθρό, είχε και την Δύση (πέρα από το γεγονός ότι για την εποχή, ήταν εντελώς υπανάπτυκτη).
Σε κάθε περίπτωση, ο κομμουνισμός δεν απαιτεί ύπαρξη τάξεων (ή καστών). Αυτό είναι ένα ανοικτό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, σε αντίθεση με τους άλλους τρόπους παραγωγής που η ουσία τους είναι ακριβώς η ύπαρξη τάξεων.
Oblivion
Εχεις ποντο στο οτι εξαρτωμεθα και απο τις εξωτερικές συνθήκες. Οσο καλος και να ηταν λχ ο Γάλλος το ΄40 δεν μπορούσε να φάει τους Γερμανοί.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ποστ γραφτηκε γενικά για να δείξει πως ο καπιταλισμός δεν ειναι ενας, ο κομμουνισμός δεν είναι ένας και πως τα πάντα ειναι πρόοδος σε σχέση με τη φεουδαρχία στην οποία επιστρέφουμε γρήγορα όταν αρχίζουμε να έχουμε κληρονομικές κάστες. Σε κάθε σύστημα
Η τελευταία σου παραγραφος ειναι σωστή, αλλα με προβληματίζει το γεγονος πως όπως και να τις βαφτίσουμε υπάρχουν πάνω κ κάτω τάξεις σε κάθε σύστημα, ακόμα και ..... στο αταξικό :)